Sayt test rejimida ishlamoqda

Исаханова Нигора Хикматовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Рецидивланувчи респиратор касалликлари бўлган болаларда D витамини ролининг клиник-патогенетик жиҳатлари”, 14.00.09 - Педиатрия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2018.1. PhD /Тib472.
Илмий раҳбар: Шамансурова Элмира Амануллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12. 2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Алиев Ахмаджон Лутфуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Бобомуратов Турдикул Акрамович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий-амалий тиббиёт маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларида D витаминининг аҳамиятини ўрганиш ва асосланган даволаш кўрсатмаларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
болалар орасида рецидивланувчи респиратор касалликларнинг учраши ва кечишида қон зардобида D витамин танқислиги ва етишмовчилиги (D витамин миқдори 30 нг/млдан кам) кузатилган беморларда касалликнинг ҳар бир қайталанишида клиник кечиш оғирлашганлиги ва авж олиши патогенетик занжирнинг фаол бўғинида D витаминининг аҳамияти исботланган;
рецидивланувчи респиратор касалликлари бор болаларда қон зардобидаги микроэлементлар Са+, P+, Mg+ миқдор кўрсаткичларини пасайганлиги ((Са+-р < 0,05), (P+-р < 0,05), (Mg+-р<0,01)), унинг натижасида паратиреоид гормон миқдори ошганлиги (р<0,01) ҳамда D витамин танқислиги ва етишмовчилигига асосий сабаблардан эканлиги исботланган;
болалар орасида “тез-тез касалланувчи болалар” гуруҳига мансуб рецидивланувчи респиратор касалликлари бўлган беморларда D витамин танқислиги (<20 нг/мл) ёки етишмовчилик (20–30 нг/мл) даражасининг касалликнинг қайталанишлар сонининг ортиши, даволанишдан кейин эса бир йил мобайнидаги қўзишлар сони юқори нафас йўллари рецидивланувчи касалликларда 50,7% (р <0,001)гача, пастки нафас йўллари рецидивланувчи касалликларида эса 49,8% (р <0,001) камайганлиги аниқланган;
болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларни комплекс даволаш алгоритмини қўлланилишида ва D витамин миқдорининг коррекция қилиниши натижасида болаларда касалланишлар сонини камайиши, ремиссия даврининг узоқлашиши, клиник кечишининг тобора енгиллашувига (75,8% гача) ва касаллик оқибатида ривожланадиган асоратларни (39% гача) камайишига эришилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент педиатрия тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2024 йил 6 мартдаги 03/188-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг 2022 йил 14 февральдаги 03/299-сон хати  юборилган):
биринчи илмий янгилик: болалар орасида рецидивланувчи респиратор касалликларнинг учраши ва кечишида қон зардобида D витамин танқислиги ва етишмовчилиги (D витамин миқдори 30 нг/млдан кам) кузатилган беморларда касалликнинг ҳар бир қайталанишида клиник кечуви оғирлашганлиги ва авж олиши патогенетик занжири фаол бўғинида D витаминнинг аҳамияти исботланган, мос равишда D витамин танқислиги ва етишмовчилик аниқланганлиги Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 25.03.2022 йил №55/1-сон ва Тошкент шаҳар 1-сон кўп тармоқли болалар клиник шифохонасининг 23.06.2023 йил №80-сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қўйидагилардан иборат: D витамин миқдорининг референт қийматда бўлиши рецидивланувчи респиратор касалликлар билан касалланишнинг клиник кечуви ва авж олиш даврини камайтиради, болалар ҳаёт сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: узоқ муддатларда 40 нафар болалардан қон биокимёвий таҳлилида D витамин миқдорини таҳлил қилинганда, 25 нафарида  танқислик ва етишмовчилик аниқланган. Ҳар бир беморга стационар даволаниши учун сарф қилинадиган бир кунлик харажати 260 000 сўмни ташкил қилиб, 40 нафар беморга 10 400 000 сўм ортиқча сарф харажатларни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларида D витамин миқдорини эрта ташҳислаш болаларда рецидивланувчи респиратор касалликлари  билан касаланиши ва стационар даволаниш учун бюджет маблағларини 1 нафар бемор ҳисобига 260 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: рецидивланувчи респиратор касалликлари бор болаларда қон зардобидаги микроэлементлар Са+, P+, Mg+ миқдор кўрсаткичларини пасайганлиги ((Са+ - р < 0,05), (P+ -р < 0,05), (Mg+ - р<0,01)), унинг натижасида паратиреоид гормон миқдори ошганлиги (р < 0,01) ҳамда D витамин танқислиги ва етишмовчилигига асосий сабаблардан эканлиги Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 25.03.2022 йил №55/1-сон ва Тошкент шаҳар 1-сон кўп тармоқли болалар клиник шифохонасининг 23.06.2023 йил №80-сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қўйидагилардан иборат: қон зардобидаги микроэлементлар Са+, P+, Mg+ миқдор кўрсаткичларини пасайганлиги ((Са+ - р < 0,05), (P+ - р < 0,05), (Mg+ - р<0,01)), унинг натижасида паратиреоид гормон миқдори ошганлиги (р< 0,01) ҳамда D витамин миқдор кўрсатгичларининг муҳимлиги рецидивланувчи респиратор касалликлар билан касалланишлар диагностикасининг сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қон зардобидаги микроэлементлар Са+, P+, Mg+ миқдор кўрсаткичларини пасайганлиги ((Са+ - р < 0,05), (P+ - р < 0,05), (Mg+ - р <0,01)), унинг натижасида паратиреоид гормон миқдори ошганлиги (р< 0,01) ҳамда D витамин миқдор кўрсаткичларининг аниқланиши рецидивланувчи респиратор касалликлар билан касалланишлар диагностика сифатини оширган, 40 нафар болалардан қон биокимёвий таҳлилида D витамин  миқдорини таҳлил қилиганда 25 тасида  танқислик ва етишмовчилик аниқланган. Ҳар бир беморга стационар даволаниши учун сарф қилинадиган бир кунлик харажати 260 000 сўмни ташкил қилиб, 40 нафар беморга 10 400 000 сўм ортиқча сарф харажатларни иқтисод қилишга эришилган.  Хулоса: болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларида  қон зардобидаги Са+, P+, Mg+, паратериод гормон кўрсаткичларини эрта аниқлаш бу эса D витамин референт қийматда бўлишига ва болаларда рецидивланувчи респиратор касалликлари  билан касаланиши ва стационар даволаниш учун бюджет маблағларини 1 нафар бемор ҳисобига 260 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: болалар орасида “тез-тез касалланувчи болалар” гуруҳига мансуб рецидивланувчи респиратор касалликлари бўлган беморларда D витамин танқислиги ёки етишмовчилик ҳолатида касалликнинг қайталанишлар сонининг ортиши, даволанишдан кейин эса бир йил мобайнидаги қайталанишлар сони сезиларли камайиши Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 25.03.2022 йил №55/1-сон ва Тошкент шаҳар 1-сон кўп тармоқли болалар клиник шифохонасининг 23.06.2023 йил №80-сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қўйидагилардан иборат: рецидивланувчи респиратор касалликлари бўлган беморларда D витамин рефферент қийматининг касалликнинг қайталанишлар сонини камайтиради ва бу эса болалар хаёт сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: болалар орасида “тез-тез касалланувчи болалар” гуруҳига мансуб рецидивланувчи респиратор касалликлари бўлган беморларда D витамин танқислиги (<20 нг/мл) ёки етишмовчилик (20–30 нг/мл) даражасининг касалликнинг қайталанишлар сонини ортишига, даволашдан кейин эса бир йил мобайнидаги қўзишлар сони юқори нафас йўллари рецидивланувчи касалликларда 50,7% (р <0,001)гача, пастки нафас йўллари рецидивланувчи касалликларида эса 49,8% (р <0,001) камайгантириш имконини берган, 40 нафар болалардан қон биокимёвий таҳлилида миқдорини таҳлил қилинганда 25 тасида танқислик ва етишмовчилик аниқланган. Касалликнинг қайталанишлари сони 2.5 баробар  камайганлигини ҳисобга олсак, ҳар бир беморга стационар даволаниши учун сарф қилинадиган бир кунлик харажати 260 000 сўмни ташкил қилган, 20 нафар беморга 5 200 000 сўм иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларида  билан касалланишлар сони камайиши, бу эса D витамин референт қийматда бўлишига стационар даволаниш учун бюджет маблағларини 1 нафар бемор ҳисобига 260 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларни комплекс даволаш алгоритмини қўлланилишида ва D витамин миқдорининг коррекция қилиниши натижасида болаларда касалланишлар сонини камайиши, ремиссия даврининг узоқлашиши, клиник кечишининг тобора енгиллашувига  ва касаллик оқибатида ривожланадиган асоратларни камайишига эришилиши Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 25.03.2022 йил №55/1-сон ва Тошкент шаҳар 1-сон кўп тармоқли болалар клиник шифохонасининг 23.06.2023 йил №80-сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қўйидагилардан иборат: рецидивланувчи респиратор касалликлари бўлган беморларда даволаш алгоритми қўлланилганда касаллик асоратларини камайтиради, амбулатор шароитда D витамин референт қийматининг максимал тикланиши касалликнинг қайталанишлар сонини камайтиради ва бу эрта ташҳислаш ва профилактика самарадорлигини оширади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ишлаб чиқилган даволаш алгоритми амбулатория шароитида балалар рецидивланувчи респиратор касалликларида D витамини миқдорига қараб коррекция чораларини самарадорлигини оширишини кўрсатган ва касалланишлар сонини 2,5  баробарга камайтирган. Касалликнинг қайталанишлари сони 2.5 баробарга камайганлигини хисобга олсак, ҳар бир беморга стационар даволаниши учун сарф қилинадиган бир кунлик харажати 260 000 сўмни ташкил қилган, 20 нафар беморга 5 200 000 сўм иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: болаларда рецидивланувчи респиратор касалликларида  билан касалланишлар сони камайиши бу эса D витамин референт қийматда бўлишига стационар даволаниш учун бюджет маблағларини 1 нафар бемор ҳисобига 260 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish