Sayt test rejimida ishlamoqda

Ишанджанова Сурайё Хабибуллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Пейер пилакчаларининг ихтисослашувига оналардаги экспериментал гипотиреознинг таъсири», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Tib830.
Илмий раҳбар: Азизова Феруза Хусановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Орипов Фирдавс Суръатович, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Рахматова Муқаддас Халтаевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат стоматология институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тажрибавий гипотиреоидизм шароитида ҳомиладор аёллардан олинган авлоднинг ингичка ичак шиллиқ пардасидаги лимфоид тузилмаларнинг ривожланишини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оналар гипотиреоидизмининг авлодни жисмоний ривожланиши ва тиреоид статусининг шаклланишига салбий таъсири исботланган;
Пейер пилакчаларининг постнатал шаклланишини структур қонуниятлари аниқланган, ушбу жараёнларни овқатланиш характери билан бевосита боғлиқлиги кўрсатилган;
ҳомиладорлик ва лактaция даврларида гестацион гипотиреоз шароитида туғилган авлод Пейер пилакчаларининг постнатал онтогенез даврида структур ва функционал зоналарининг ривожланиши ва шаклланиши жараёнларини сезиларли даражада пасайиши исботланган;
гестацион гипотиреоидизм шароитида туғилган авлоднинг Пейер пилакчаларида лимфоид ҳужайраларнинг пролиферaцияси ва апоптози жараёнлари ўртасида номутаносибликнинг ривожланиши исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент тиббиёт академияси эксперт кенгашининг 2024 йил 15 февралдаги 02/072-сон хулосасига кўра (илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Тошкент тиббиёт академияси эксперт кенгашининг 2023 йил 16 июндаги 09-04757-сонли хати Соғлиқни сақлаш вазирлигига тақдим этилган):
биринчи илмий янгилик: оналар гипотиреоидизмининг авлодни жисмоний ривожланиши ва тиреоид статусининг шаклланишига салбий таъсири исботлангани Ё.Х.Тўрақулов номидаги республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 27.06.2023 йилдаги 149-сон ҳамда Республика патологик анатомия маркази бўйича 18.07.2023 йилдаги 29-1/U-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: гипотиреозли оналардан туғилган болаларнинг жисмоний орқада қолишини ўз вақтида аниқлаш, эрта ташхислаш, профилактика ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди. Даволаш натижаларини яхшилаш учун назарий асос бўлиб ҳизмат қилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: жорий қилинган тадқиқот натижалари ҳомиладор оналардаги гипотиреоз туфайли ҳомилада кузатиладиган иммун танқисликни олдин кўра билиш, даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келади. Хулоса: ҳомиладор аёллардаги гипотиреоидизмни эрта аниқлаш, улардан туғилган болаларнинг иккиламчи иммун танқислигининг самарали профилактикасини асосий шарти  ҳисобланади;
иккинчи илмий янгилик: Пейер пилакчаларининг постнатал шаклланишини структур қонуниятлари аниқланган, ушбу жараёнларни овқатланиш характери билан бевосита боғлиқлиги ўрнатилгани Ё.Х.Тўрақулов номидаги республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 27.06.2023 йилдаги 149-сон ҳамда Республика патологик анатомия маркази бўйича 18.07.2023 йилдаги 29-1/U-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: болаларга кўрсатиладиган тиббий ёрдамнинг сифатини ошириш учун гипотиреоз ҳолатидаги оналардан туғилган авлодлар ингичка ичагининг Пейер пилакчаларида кузатиладиган морфологик ўзгаришлари моделини яратилган. Олинган натижалар, юзага келувчи иккиламчи иммун танқисликни даволаш ва олдини олишга қаратилган илмий ишланма бўлиб хизмат қилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари асосида  ингичка ичак шиллиқ пардасидагиги морфологик ўзгаришлар ҳомилада юзага келиши мумкин бўлган иммун танқисликни эрта аниқлаш орқали даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келади. Хулоса: ингичка ичакнинг иммун тизими янги туғилганлик даврида тўлиқ шаклланмаган бўлиб, уларнинг шаклланиши бевосита  овқатланишни она сутидан, аралаш овқатланиш тартибига ўтиши билан чамбарчас боғлиқ;
учинчи илмий янгилик: ҳомиладорлик ва лактaция даврларида гестацион гипотиреоз шароитида туғилган авлод Пейер пилакчаларининг постнатал онтогенез даврида структур ва функционал зоналарининг ривожланиши ва шаклланиши жараёнларини сезиларли даражада пасайиши исботланганлиги Ё.Х.Тўрақулов номидаги республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 27.06.2023 йилдаги 149-сон ҳамда Республика патологик анатомия маркази бўйича 18.07.2023 йилдаги 29-1/U-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: гипотиреозли оналардан туғилган авлоднинг ингичка ичак шиллиқ пардасидаги  Пейер пилакчаларининг структур-функционал зоналарининг ўрганилиши натижасида кузатиладиган асоратларни эрта прогнозлаш ва даволаш чора тадбирларини тўғри олиб бориш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: гипотиреоз ҳолатидаги оналардан туғилган болаларда олинган натижалар асосида  эрта ташҳислаш даволаш муддатини қисқартириши, хамда даволашга кетадиган маблағни    тежашга  олиб келиши мумкин. Хулоса: оналардаги гипотиреоз ҳомиладорлик ва лактация даврларида наслнинг Пейер пилакчаларининг структур-функционал зоналарини пайдо бўлиш  жараёнини сезиларли даражада бузди. Ушбу бузилишлар гипотиреоз билан оғриган оналардан туғилган авлодда келиб чиқиши мумкин бўлган иккиламчи иммун танқислигининг морфологик субстрати бўлиш имконини беради;
тўртинчи илмий янгилик: гестацион гипотиреоидизм шароитида туғилган авлоднинг Пейер пилакчаларида лимфоид ҳужайраларнинг пролиферaцияси ва апоптози жараёнлари ўртасида номутаносибликнинг исботлангани Ё.Х.Тўрақулов номидаги эндокринология маркази бўйича 27.06.2023йилдаги №149, Республика патологик анатомия маркази бўйича 18.07.2023 йилдаги 29-1/U-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: гипотиреозли оналардан туғилган авлоднинг ингичка ичак деворидаги Пейер пилакчаларини Кi-67 ва Bcl-2 маркерларига иммуногистокимёвий текширув, лимфоцитларнинг миқдорини ўзгариши натижасида иммун танқисликни прогнозлаш ва даволаш чора тадбирларини самарали олиб бориш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тадқиқот натижалари асосида ишлаб чиқилган тавсиялар иммун танқисликни ташхислаш, профилактика ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди. Даволаш натижаларини яхшилаш учун назарий асос бўлиб ҳизмат қилади. Хулоса: Пейер пилакчаларининг постнатал ривожланишидаги бузилишлар механизми иммунокомпетент ҳужайраларнинг пролиферацияси ва апоптози жараёнлари ўртасидаги мувозанатни бузилиши пролиферацииянинг сусайиши ва апоптознинг жадаллашувига асосланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish