Мирзабаев Гайрат Эркиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Семизлик фонида ўткир калькулёз холециститда жарроҳлик тактикасини оптималлаштириш», 14.00.27 – «Хирургия» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Â2022.4.PhD/Tib3216.
Илмий раҳбар: Хакимов Дилшодбек Мамадалиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01.
Расмий оппонентлар: Акбаров Миршавкат Миралимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Оразалиев Гафур Базарбаевич, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизимини инобатга олган ҳолда хирургик тактикани оптималлаштириш орқали семизлик фонидаги ўткир тошли холециститни хирургик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
семизлик фонида ўткир тошли холециститнинг типологик ҳусусиятлари ҳамда қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизими бузилишининг предикторлари аниқланган, ўт йўлларидаги турли ҳил даражадаги сурункали жараёнларда қон айланиш тизимида рўй берадиган патогенетик механизмларга аниқланган;
семизлик фонидаги ўткир тошли холециститда қоннинг ивиш тизимининг, ивишга қарши тизимидан фарқли ўлароқ, фаоллашиши рўй бериши, бу эса ташриҳдан кейинги даврда (5-7-кун) тромбоэмболик асоратларни вужудга келишининг сабаби эканлиги ҳамда специфик ва носпецифик профилактик шошилинч чораларни кўрилишини талаб этиши аниқланган;
семизлик фонидаги ўткир тошли холециститда фибриноген ва проконвертин концентрациясининг ҳамда тромбоцитлар сонининг ортишини инобатга олувчи, беморларнинг мазкур тоифасида хирургик тактикани оптималлаштириш имконини яратган такомиллаштирилган даволаш-ташхисот алгоритми ишлаб чиқилган;
қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизимларининг кўрсаткичларини ҳисобга олган ҳолда хирургик даволаш усулини танлашга бўлган детерминацияланган ёндашув, беморларнинг асосий гуруҳида таққослаш гуруҳига нисбатан, ятроген асоратлар частотасини 14,1 фоизга, ташрихдан кейинги асоратларни 13,7 фоизга, йирингли-септик асоратларни 5,1 фоизга, ўлим холатини 2,8 фоизга, шунингдек релапаротомияларни 3,9 фоизга, ҳамда конверсияларни 2,3 фоизга пасайтириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Андижон давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2024 йил 30 январдаги 06/3-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг 2024 йил 2 февралдаги 06/39-сон хати юборилган):
семизлик фонидаги ўткир тошли холециститнинг типологик ҳусусиятлари ва қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизими бузилишининг предикторлари аниқланган, ўт йўлларидаги ҳар ҳил даражадаги оғирликдаги сурункали жараёнларда қон айланиш тизимида рўй берадиган патогенетик механизмларга аниқликлар киритилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Семизлик фонида ўткир тошли холециститни хирургик даволаш тактикасини оптималлаштириш бўйича ишлаб чиқилган услубий қўлланма РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (14.03.2023 й.; №131) ва РШТЁИМ Наманган филиали бўйича буйруқ (21.03.2023 й.; №124) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги. Семизлик фонидаги ўткир тошли холециститни хирургик даволашда унинг типологик ҳусусиятларини ҳамда қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизими бузилишининг предикторларини инобатга олиш асоратлар частотасини камайтиради ва беморлар хаёт сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қон айланиш тизимида рўй берадиган патогенетик механизмлар бузилиши ва қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизими бузилишининг предикторлари аниқланиб, улар профилактика қилинганда 1 нафар беморнинг шифохонада қолиш муддати ўртача 10,8 кундан 5,4 кунгача қисқариб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 999 минг сўмга камайган; шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган. Хулоса: қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизими бузилишининг предикторлари аниқланиб амалиётга жорий қилиниши билан ётоқ-ўрин айланмасининг ҳисобига ҳаражат камайишидан бир нафар бемор учун 999 минг сўмни, тадбиқ кўлами бўйича ўртача (579 бемор) 578 млн. 421 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради.
семизлик фонидаги ўткир тошли холециститда қоннинг ивишга қарши тизимидан фарқли ўлароқ, ивиш тизимининг фаоллашиши ва бу эса ташриҳдан кейинги даврда тромбоэмболик асоратларни вужудга келишининг сабаби эканлиги аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Семизлик фонида ўткир тошли холециститни хирургик даволаш тактикасини оптималлаштириш бўйича ишлаб чиқилган услубий қўлланма РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (14.03.2023 й.; №131) ва РШТЁИМ Наманган филиали бўйича буйруқ (21.03.2023 й.; №124) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги. Семизлик фонидаги ўткир тошли холециститда қоннинг ивиш тизими фаоллашишида специфик ва носпецифик профилактик шошилинч чораларни қўлланилиши тромбоэмболик асоратларни олдини олишни имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ташрихидан кейинги даврда қоннинг ивишга қарши махсус ва номахсус профилактика чоралари ҳисобига тромбоэмболик асоратларни олдини олиш ва даволашга сарфланган ҳаражатларнинг пасайиши ҳисобига 1 нафар бемор учун (прейскурант бўйича 1 кунлик ётоқ ўрин 185 минг сўм) 999 минг сўм пул тежалишига имкон берган. Хулоса: ташрихидан кейинги асоратларни олдини олишга сарфланган материаллар ва дори воситаларини қисқартириш ҳисобига бир нафар бемор учун 1 ойда 29 млн. 970 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради.
семизлик фонидаги ўткир тошли холециститда фибриноген ва проконвертин концентрациясининг ҳамда тромбоцитлар сонининг ортишини инобатга олувчи, беморларнинг мазкур тоифасида хирургик тактикани оптималлаштириш имконини яратган такомиллаштирилган даволаш-ташхисот алгоритми ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Семизлик фонида ўткир тошли холециститни хирургик даволаш тактикасини оптималлаштириш бўйича ишлаб чиқилган услубий қўлланма РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (14.03.2023 й.; №131) ва РШТЁИМ Наманган филиали бўйича буйруқ (21.03.2023 й.; №124) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги. Семизлик фонидаги ўткир тошли холецистит бор беморларда қонининг ивиш ва ивишга қарши тизими кўрсаткичлари ҳолатини инобатга олган ҳолда такомиллаштирилган даволаш-диагностик алгоритм, шунингдек мини-киришдан холецистэктомия усули хирургик тактикани оптималлаштириш имконини яратади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: даволаш-диагностик алгоритм, шунингдек мини-киришдан холецистэктомия усулини жорий қилинишида 1 нафар беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 10,8 кундан 5,4 кунгача қисқартириши хисобига дори-дармон кам талаб этилган. Хулоса: даволаш-диагностик алгоритм, шунингдек мини-киришдан холецистэктомия усули ётоқ-ўрин айланмасининг ошиши ҳисобига ҳаражат камайишидан 999 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради.
қоннинг ивиш ва ивишга қарши тизимининг кўрсаткичларига қараб жарроҳлик даволаш усулини танлашга бўлган детерминацияланган ёндашув, беморларнинг асосий гуруҳидаги ятроген асоратлар частотасини пасайтириши аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Семизлик фонида ўткир тошли холециститни хирургик даволаш тактикасини оптималлаштириш бўйича ишлаб чиқилган услубий қўлланма РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (14.03.2023 й.; №131) ва РШТЁИМ Наманган филиали бўйича буйруқ (21.03.2023 й.; №124) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги. Семизлик фонидаги ўткир тошли холецистит бор беморларда қонининг ивиш ва ивишга қарши тизими кўрсаткичлари ҳолатини инобатга олган ҳолда такомиллаштирилган даволаш-диагностик алгоритм, шунингдек мини-киришдан холецистэктомия усули хирургик тактикани оптималлаштириш имконини яратади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Асоратлар частотасининг пасайиши ҳисобига 1 нафар бемор учун сарфланган материаллар ва дори воситаларининг камайиши ҳисобига 1 млн. 450 минг сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: ташрихидан кейинги ятроген асоратлар, жарроҳлик аралашуви билан боғлиқ бўлган ташриҳдан кейинги асоратлар ва бошқа асоратларни олдини олиш орқали сарфланган материаллар ва дори воситаларини қисқартириш ҳисобига бир нафар бемор учун 1 ойда 43 млн. 500 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради.