Тожибоев Илхомжон Усмоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Турли тизимли тилларда “гўзаллик/хунуклик” консепти верболизаторларининг семантик ва лингвокултрологик хусусиятлари” 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Fil2987.
Илмий раҳбар: Зияев Авазжон Ихтиёрович, филология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Исҳоқхон Ибрат номидаги Наманган давлат чет тиллари институти, PhD.03/05.05.2023.Fil. 163.01.
Расмий оппонентлар: Ҳошимова Дилдора Мадаминовна, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Тўраева Баҳора Баҳриддиновна, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат чет тиллари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади эстетик категориялардан саналмиш “гўзаллик/хунуклик” консептларининг инглиз ва ўзбек тилларидаги лисоний ифода воситаларини қиёсий-чоғиштирма аспектда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
когнитив тилшуносликнинг вужудга келиши, унинг асосий тушунчалари бўлмиш консепт, фрейм, ГЭСҳталт, схема, ссенарий кабиларга эътибор қаратилган ҳамда консептни лексик маъно ва тушунчага ўхшаш ва фарқли томонлари асосланган;
“гўзаллик/хунуклик” консептлари макон ва замонда ёнма–ён турувчи, бир-бирини тақозо этувчи консептлар эканлиги, гўзалликни унинг зидди бўлмиш хунукликсиз тасаввур қилиш қийин кечиши, бу икки эстетик хусусият ўзаро доимий диалектик муносабат туфайли мавжудлиги ҳамда улар бири иккинчисининг намоён бўлиши учун кўзгу вазифасини бажариши далилланган;
компонент баҳолаш орқали тадқиқ этилаётган консептларнинг архисемаси, интеграл ва дифференциал семалари аниқланиб, уларнинг структур хусусиятлари ва моделлари (Адж+н, В+адж, В+адв, Н+пр+Н, Н+пр+адж+Н; от+сифат, сифат+от, от+от, сифат+сифат, сифат феъл) очиб берилган;
тадқиқ этилаётган консептларнинг миллий-маданий хусусиятларини аниқлашда фразеологик бирликлар, паремиялар ҳамда метафораларнинг ўзига хос жиҳатлари очиб берилиб, улар орасидаги синонимик ва антонимик муносабатларга аниқлик киритилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турли тизимли тилларда “гўзаллик/хунуклик” консепти вербализаторларининг семантик ва лингвокултурологик хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
когнитив тилшуносликнинг вужудга келиши, унинг асосий тушунчалари бўлмиш консепт, фрейм, ГЭСҳталт, схема, ссенарийларга доир илмий материаллардан ҳамда консептни лексик маъно ва тушунча билан ўхшаш ва фарқли томонларини асослаб бериш орқали эришилган илмий натижалар ва хулосалардан ФЗ-201912099 “Ўзбек фолклорининг ўзбек ва инглиз тилларидаги веб сайти ва мултемедиа маҳсулотини яратиш” 2020-2023 йилларга мўлжалланган илмий-амалий лойиҳада фойдаланилган (Наманган давлат университетининг 2023-йил 7-ноябрдаги 2050-04-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа миллий-маданий хусусиятларини аниқлашда фразеологик бирликлар, паремиялар ҳамда метафораларнинг ўзига хос жиҳатлари ҳамда улар орасидаги синонимик ва антонимик муносабатлари ўзбек ва инглиз адабиётидан олинган мисоллар асосида улар ўртасидаги алоқалар, ўзаро таъсир ва бир-бирини бойитиш жараёнларига оид илмий материаллар билан бойитилган;
“гўзаллик/хунуклик” консептлари макон ва замонда ёнма–ён турувчи, бир-бирини тақозо этувчи консептлар эканлиги, гўзалликни унинг зидди бўлмиш хунукликсиз тасаввур қилиш қийин кечиши, бу икки эстетик хусусият ўзаро доимий диалектик муносабат туфайли мавжудлиги ҳамда улар бири иккинчисининг намоён бўлиши учун кўзгу вазифасини бажариши далиллаб бериш орқали олинган маълумотлардан Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси томонидан ўтказилган маънавий-маърифий тадбирларда, Бадиий таржима ижодий кенгаши ҳисобот йиғилишларида фойдаланилган (Ўзбекистон ёзувчилар уюшмасининг 2023-йил 7-сентябрдаги 01-03/987-сон маълумотномаси). Натижада диссертация натижаларининг самарадорлиги ва улар асосида ишлаб чиқилган тавсияларнинг амалиётга татбиқ этилиши юзасидан эришилган ижобий натижалар “Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури”нинг 35-банди доирасида ўз аксини топган, яъни чет тиллар бўйича қўлланмалар, мақолалар, тезислар ёзишда ноанъанавий ёндашувлар сифатида янгича қарашлар ва услублар мазмунан бойитилган;
тадқиқ этилаётган консептларнинг миллий-маданий хусусиятларини аниқлашда фразеологик бирликлар, паремиялар ҳамда метафораларнинг ўзига хос жиҳатлари очиб бериш ҳамда улар орасидаги синонимик ва антонимик муносабатларга аниқлик киритиш орқали олинган натижа ва хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” ДМ мухарририяти томонидан тайёрланган  “Адабий жараён”, “Таълим ва тараққиёт”, “Жаҳон адабиёти” радиоешиттиришлар ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Ўзбекистон телерадиоканали давлат муассасасининг 2023-йил 30-майдаги 04-36-845-сон маълумотномаси). Натижада мазкур радиоешиттиришлар соҳага доир муҳим материаллар билан бойитилган;  
компонент таҳлил орқали тадқиқ этилаётган консептларнинг архисемаси, интеграл ва дифференциал семалари аниқланиб, уларнинг структур хусусиятлари ва моделлари юзасидан эришилган натижалар ва ишлаб чиқилган тавсиялардан АҚШнинг Ўзбекистондаги элчихонасининг “Алумни Оутреач Гранц Програм” дастури доирасида 2020-2021 йилларда Наманган давлат университетида бажарилган С-УЗ800-20-ИН-0106 рақамли “Виртуал Wоркшоп он Cоллаборативе Аcтион Ресеарч фор Энглиш Теачерс” амалий лойиҳада фойдаланилган (Наманган давлат университетининг 2023-йил 29-августдаги 476-01-сон маълумотномаси).  Натижада тадқиқотда илгари сурилган қатор таклиф ва тавсиялар, илмий янгиликлар асосида дастур ва қўлланмаларни яратишга, таълим ҳамда маданиятни ривожлантиришга қаратилган назарий ва амалий ишларни янада самарали ташкил этишга хизмат қилган.