Юсупов Рустам Абдимуратовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ер ости гидросферасини гидрогеологик моделлаштириш масалаларини ечишда математик ва дастурий таъминотини ишлаб чиқиш”, 05.01.07 – Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4 PhD/Т2481
Илмий раҳбар: Хабибуллаев Иброҳим, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий кенгаш рақами: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти, PhD.13/30.12.2021.Т.142.01.
Расмий оппонентлар: Назирова Элмира Шодмонқуловна техника фанлари доктори, профессор; Муродов Фаррух Абдукахарович техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), к.и.х.;
Етакчи ташкилот: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” миллий тадқиқот университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади гидрогеологик муҳитда сув хўжалик фаолияти ўзгариши билан ер ости сувларини олиш иншооти ҳудудларида ичимлик суви захираларни самарали баҳолашнинг геофилтрацион математик моделини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
дарё ўзани ва соҳилбўйи сув олиш иншоотлари ҳудудида юзага келадиган турғунмас оқим режими хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда геофилтрация жараёнларининг математик модели ишлаб чиқилган;
сув олиш иншооти иш режими, дарё оқими ва ер ости сувлари гидрогеологик шарт-шароитларининг ўзгариш хусусиятларини ифодаловчи математик модел ва ҳисоблаш алгоритмлари яратилган;
гидрогеологик боғланган сувли қатламларнинг квазитурғунмас оқим режими бўйича галереяли, ярусли ва кластерли сув олиш жараёнининг гидродинамикасини модели такомиллаштирилган;
сув сатҳи тебранишларини яратилган гидродинамик модел ва дастурий мажмуаси асосида сувли қатламларда геофилтрация хусусиятлари, таъсир ҳудудлари чегаралари аниқланган ва рақамли хариталари яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ер ости гидросферасини гидрогеологик масалаларини ечишда сув олиш иншооти ҳудудларида турғунмас оқим режимининг геофилтрация жараёнларини математик моделлаштириш ва дастурий таъминоти асосида:
геофилтрация жараёнларининг математик модели, дарё ўзани ва соҳилбўйи ҳудудларидаги квазитурғунмас оқим режими бўйича Дамхўжа сув олиш иншоотида галереяли, ярусли ва кластерли сув олиш жараёнининг гидродинамик модели ва ҳисоблаш алгоритмлари ҳамда дастурий мажмуаси Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал қўмитаси “Ўзбекгидрогеология” ДУК тасарруфидаги Зарафшон гидрогеологик станциясида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 21 ноябрдаги 33-8/3538-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқотлар натижалари Дамхўжа сув олиш иншооти ҳудудий сувли қатламларида сув танқислиги ва ўзгарган гидрогеологик шароитларида сув ресурсларини баҳолаш имконини берган;
сув олиш иншоотининг иш режимини схемалаштириш, сув конининг мураккаб ва ўзгарувчан шароитида сув олишнинг мукаммаллигини аниқлаш тамойилларини тезкор танлаш имконини берадиган алгоритмлар, таъсир ҳудудлар чегаралари аниқлаш ва рақамли хариталаш усуллари ва “дарё-қудуқ-модел” геофилтрация дастурий мажмуи Жанубий Қозоғистон Гидрогеология ва мелиоратив экспедицияси Республика-давлат корхонасида жорий қилинган (Қозоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Жанубий Қозоғистон Гидрогеология ва мелиоратив экспедицияси Республика-давлат корхонасининг 2022 йил 09 сентябрдаги 365-сон маълумотномаси). Илмий-тадқиқот натижаларининг қўлланилиши ер ости гидросферасида сув балансини аниқлаш, сув хўжалик шароитини ўзгариши ҳолатини самарали бошқарув тизимини шакллантириш имконини берган.