Sayt test rejimida ishlamoqda

Расулова Фазилат Абдувалиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Гигант дипол резонансдан юқори соҳада селен изотопларида фотоядро реакциялари кесимлари”, 01.04.08 – “Атом ядроси ва элементар заррачалар физикаси. Тезлаштирувчи техника”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/FM981
Илмий раҳбар: Юлдашев Беҳзод Садиқович, физика-математика фанлари доктори, профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ядро физикаси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ядро физикаси институти, DSc.02/30.12.2019.FM/Т.33.01.
Расмий оппонентлар:
Артемов Сергей Викторович, физика-математика фанлари доктори, профессор;
Полвонов Сатимбой Ражапович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади селен стабил изотопларида фотоядро реакцияларининг эквивалент квантга мос экспериментал кесим қийматларини олиш ва гигант дипол резонансдан юқори соҳада кесимнинг энергияга боғлиқлигидан реакциялар асосий механизмларини ўрнатишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор 20, 40, 55, 60 ва 80 МеВ чегаравий энергияли тормозланиш нурланиш майдонида табиий селен нишонини нурлантирганда 73г,73м,75,81г,81мСе ва 71-74,76-79Ас ядроларининг ҳосил бўлишига олиб келадиган (γ,хн) ва (γ,пхн) реакцияларнинг эквивалент квантга мос экспериментал кесим қийматлари олинган;
76-79Ас изотопларининг ҳосил бўлишига олиб келадиган (γ,пхн) реакциялари рўй беришида асосий механизм – фотоядро реакцияларининг комбинирланган модели доирасида тавсифланадиган изоспин кенгайиш эффекти эканлиги аниқланган;
илк бор 20 МеВ энергияда 74,77,78,80Се изотопларида (γ,п) реакцияси кесимининг экспериментал қиймати олинган ва масса сони ортиши билан (γ,п) реакция кесими камайишида экспоненсиал боғлиқлик ўрнатилган;
илк бор 82Се(γ,н)81м,гСе реакция изомер чиқишлар нисбати д нинг уйғониш энергиясига боғлиқлиги 20 МеВ дан юқори энергияларда <д>=0,60±0,08 тўйиниш соҳаси билан тавсифланиши ўрнатилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Гигант дипол резонансдан юқори соҳада селен изотопларида фотоядро реакцияларини ўрганиш бўйича олинган натижаларга асосланиб:
20, 40, 55, 60 ва 80 МеВ чегаравий энергияли тормозланиш нурланиш майдонида табиий селен нишонини нурлантирганда 73г,73м,75,81г,81мСе ҳамда 71-74,76-79Ас ядроларининг ҳосил бўлишига олиб келадиган реакцияларнинг эквивалент квантга мос кесим қийматлари ҳамда уларнинг таҳлили бўйича назарий ёндашувлар Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг Ядро реакциялари лабораториясида 04-5-1131-2017/2023 “Тезлаштирилган оғир ионлар нурлари бўйича радиациявий-физикавий, радиокимёвий ва нанотехнологик тадқиқотлар” мавзуси доирасида қўлланилган (Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг 2023-йил 4-декабрдаги №500-26/80-сонли хати). Натижалардан фойдаланиш турли уйғониш энергияларида фотоядро реакциялари механизмини тавсифлаш ва тушунтириш имконини берган;
76-79Ас изотопларининг ҳосил бўлишига олиб келадиган фотопротон реакциялари рўй беришида асосий механизм изоспин кенгайиш эффекти эканлиги тўғрисидаги тасдиқ Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг Ядро реакциялари лабораториясида ишлатилган (Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг 2023-йил 4-декабрдаги №500-26/80-сонли хати). Натижалардан фойдаланиш гигант дипол резонанси парчаланиш механизмини интерпретациялаш имконини берган;
экспериментал усулда 20 МеВ энергияда аниқланган 77,78Се изотопларида (γ,п) реакциялари кесим қийматлари Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг Ядро реакциялари лабораториясида МТ-25 микротрон ва лойиҳалаштирилган чизиқли электрон тезлаткичларда ишлатилган (Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг 2023-йил 4-декабрдаги №500-26/80-сонли хати). Натижалардан фойдаланиш ядровий тиббиёт учун мишяк радиоизотопларини фотоядровий усул ёрдамида радиокимёвий ишлаб чиқариш имкониятларини баҳолаш имконини берган;
гигант дипол резонансдан юқори соҳада олинган 82Се(γ,н)81м,гСе реакция изомер чиқишлар нисбати Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг Ядро реакциялари лабораториясида ишлатилди (Бирлашган ядро тадқиқотлари институтининг 2023-йил 4-декабрдаги №500-26/80-сонли хати). Натижалардан фойдаланиш энергиянинг кенг диапазонида изомер ҳолатлар ҳосил бўлиш механизмини интерпретациялаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish