Камбарова Саодат Иркиновнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида ўқитиш методологияси”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (ўзбек адабиёти) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.DSc/Ped444.
Илмий маслаҳатчи: Матчанов Сапа, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc. 03/30.12.2019.Fil.19.01 (бир марталик илмий кенгаш).
Расмий оппонентлар: Ҳусанбоева Қундузхон Парпалиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Юсупов Қўнисбой Абилович, педагогика фанлари доктори, профессор; Қаҳрамонов Қурдош Ялғашевич, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади умумий ўрта таълим мактабларида адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида интеграциялаб ўқитишнинг методологик асосларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг  илмий янгилиги:
адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида ўқитишнинг методологик асослари ўқувчиларнинг интеллектуал-эстетик ривожланишига ҳиссий-рефлексив таъсир кўрсатувчи дидактик материалларни ўзлаштиришга доир виртуал замон, виртуал макон, виртуал детал каби виртуал прототиплардан муқобилларини танлаш ва таълим жараёнига мувофиқлаштириш орқали очиб берилган;
адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида ўқитиш механизми адабий-назарий тушунчалар ва санъатнинг барча турларига хос образлилик, бадиийлик каби ҳиссий-эмоционал категорияларнинг муштарак хусусиятларини ассосиатив контекстлар билан ўзаро қиёслаш асосида такомиллаштирилган;
адабиётни тасвирий санъат, мусиқа, ҳайкалтарошлик, кино санъати, амалий санъат намуналари билан қиёслаб ўқитиш усуллари ижодкорларнинг образ яратиш маҳорати, санъат турлари материали, образлиликнинг муайян воқеа-ҳодиса ва ҳис-туйғуларда акс этишига интегратив ёндашув, муаллиф нуқтайи назарининг ўқувчи бадиий-эстетик тафаккури ривожига таъсири, руҳият тасвирида ижодий анъана ва индивидуаллик тамойиллари асосида очиб берилган;
адабий таълимнинг анъанавий дидактик таъминоти блок, тадқиқот, лойиҳа ҳимояси дарслари, ижодий танлама курслар, тўгарак машғулотлари жараёнида ўқувчиларнинг ижтимоий-маданий компетенсиясини ривожлантиришга доир бадиий-тарихий, биографик ва лингвистик билимлар интеграцияси асосида такомиллаштирилган;  
адабиётнинг ўқув фани ва санъат тури сифатидаги хусусиятларини интеграциялаб ўқитиш методикаси топшириқ-тақдимот, ностандарт фикрлаш, ноодатий ғоялар, нуқтайи назарнинг ўзгариши каби латерал-креатив, ҳиссий-образли англаш методлари таркибига кирувчи асар қаҳрамони номидан хайолий хат ёзиш, “йоъқолган” еризодни қайта тиклаш, “мантиқий микрафон”ни узатиш, буриме усулларини ўқувчиларнинг бадиий-естетик комретенсийаларини шакллантиришга изчил ва тизимли йоъналтириш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Адабийотни ўқув фани ва санъат тури сифатида оъқитишнинг методологик асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида ўқитишнинг методологик асослари ўқувчиларнинг интеллектуал-эстетик ривожланишига ҳиссий-рефлексив таъсир кўрсатувчи дидактик материалларни ўзлаштиришга доир виртуал замон, виртуал макон, виртуал детал каби виртуал прототиплардан муқобилларини танлаш ва  таҳлил жараёнига мувофиқлаштиришга доир таклифлар ва илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2021–2022-йиллар бажарилган РЗ-2020042022-рақамли “Туркий тилларнинг електрон рлатформасини йаратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 20-июндаги 01/10-1238-сон маълумотномаси). Натижада виртуал таълим технологияларини қўллаш орқали адабий таълим самарадорлигига эришиш имконияти ортган;
адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида ўқитиш механизми адабий-назарий тушунчалар ва санъатнинг барча турларига хос образлилик, бадиийлик каби ҳиссий-эмоционал категорияларнинг муштарак хусусиятларини ассосиатив контекстлар билан ўзаро қиёслаш асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2020–2023-йилларга моължалланган АМ-Ф3-201908172- рақамли “Оъзбек тилининг таълимий коррусини йаратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 20-июндаги 01.10-1235-сон маълумотномаси). Натижада таълим олувсҳиларнинг адабий комретенсийаларини адабий-назарий тушунчалар ва эстетик категориялар уйғунлигида ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари яратилган;
адабиётни тасвирий санъат, мусиқа, ҳайкалтарошлик, кино санъати, амалий санъат намуналари билан қиёслаб ўқитиш усуллари ижодкорларнинг образ яратиш маҳорати, санъат турлари материали, образлиликнинг муайян воқеа-ҳодиса ва ҳис-туйғуларда акс этишига интегратив ёндашув, муаллиф нуқтайи назарининг ўқувчи бадиий-эстетик тафаккури ривожига таъсири, руҳият тасвирида ижодий анъана ва индивидуаллик тамойиллари таҳлили асосида очиб бериш бўйича таклифлардан Ижод мактабларининг 8-синф “Адабиёт” дарслигини яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги ихтисослаштирилган таълим муассасалари агентлигининг 2023-йил 5-июндаги 01-11-767-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчиларнинг аналитик оъқиш, адабий матн билан ишлаш ва асар моҳийатини идрок етиш коъникмаларини ривожлантиришнинг оъқув-методик таъминоти такомиллаштирилган;  
адабий таълимнинг анъанавий дидактик таъминоти блок, тадқиқот, лойиҳа ҳимояси дарслари, ижодий танлама курслар, тўгарак машғулотлари жараёнида ўқувчиларнинг ижтимоий-маданий компетенсиясини ривожлантиришга доир бадиий-тарихий, биографик ва лингвистик билимлар интеграцияси асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар Ижод мактабларининг 9-синф “Адабиёт” дарслиги мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги ихтисослаштирилган таълим муассасалари агентлигининг 2023-йил 5-июндаги 01-11-767-сон маълумотномаси). Натижада адабий таълимнинг илмий-методик, дидактик ва эстетик талабларини адабиёт дарсликлари мазмунига сингдиришнинг педагогик имкониятлари бойитилган;
адабиётнинг ўқув фани ва санъат тури сифатидаги хусусиятларини интеграциялаб ўқитиш методикаси топшириқ-тақдимот, ностандарт фикрлаш, ноодатий ғоялар, нуқтайи назарнинг ўзгариши каби латерал-креатив, ҳиссий-образли англаш методлари таркибига кирувчи асар қаҳрамони номидан хайолий хат ёзиш, “йоъқолган” еризодни қайта тиклаш, “мантиқий микрафон”ни узатиш, буриме усулларини ўқувчиларнинг бадиий-естетик комретенсийаларини шакллантиришга изчил ва тизимли йоъналтириш орқали такомиллаштиришга оид тадқиқот натижаларидан “Адабиёт” дарслик-мажмуалари, ўқитувчиларга мўлжалланган методик қўлланмалар йаратишда фойдаланилган (Мактабгасҳа ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Ресрублика Таълим марказининг 2023-йил 24-июлдаги 01/11-01/6-647-сон маълумотномаси). Натижада адабиётни ўқув фани ва санъат тури сифатида интеграциялаб ўқитиш самарадорлиги адабий таълимнинг оптимал мазмуни ва мақсадига мувофиқ замонавий ёндашувлар асосида такомиллаштирилган.