Гафуров Фарход Гиясовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Тожикистоннинг карбонатит намоёнлари минералогияси, геокимёвий хусусиятлари ва генезиси», 04.00.02 – Қаттиқ фойдали қазилма конларининг геологияси, уларни қидириш ва разведка қилиш. Металлогения ва геокимё (геология-минералогия фанлари).
Илмий маслаҳатчи: Файзиев Абдулхак Раджабович, геология-минералогия фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тожикистон Миллий Фанлар академияси Геология, зилзилабардош қурилиш ва сеймология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Минерал ресурслар институти” ДМ DSc.24/30.12.2019.GM.40.01.
Расмий оппонентлар: Халматов Рустам Абдухатович – геология-минералогия фанлари доктори; Мамарозиков Усмонжон Довронович – геология-минералогия фанлари доктори, катта илмий ходим; Миркамалов Рустам Хамзаевич - геология-минералогия фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: “Регионалгеология” ДУК.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Марказий Тожикистон ва Шарқий Помир ҳудудида карбонатит ҳосил бўлишининг геологик, минералогик-геокимёвий ва генетик хусусиятларини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
карбонатитлар ва оралиқ таркибдаги жинсларнинг икки авлоди аниқланган бўлиб, улар бир томондан карбонатитлар ва бошқа томондан сиенит-карбонатитлар деб аталадиган ишқорий сиенитлар билан ифодаланади;
биринчи марта Тожикистоннинг карбонатит намоёнлари геологик, минералогик ва геокимёвий хусусиятлари ўрганилди;
иккита янги минерал (файзиевит, александровит) кашф қилинди ва биринчи марта ишқорий массивларда камёб минераллар титантарамеллит, барилит, стронциобарит, бритолит, геденбергит ва молибденит кабилар кашф қилинди ва тавсифланди;
карбонатит ҳосил бўлишининг термобарик шароитлари аниқланди ва Тожикистонда флюорит минерализациясининг янги магматоген тури – флюорититлар ўрганилди;
карбонатитларнинг генезиси тўғрисида янги маълумотлар олинди ва карбонатит намоён бўлган рудалардан комплекс фойдаланиш бўйича амалий тавсиялар берилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тожикистон карбонатитларини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
карбонатит маъданлашувини геологик шарт-шароитлари ва тарқалиш қонуниятларини аниқлаштириш, уларнинг шаклланишининг термобарогеокимёвий шароитлари ва минерал парагенезнинг ўзига хос хусусиятлари Тожикистон Республикаси ҳукумати ҳузуридаги Геология Бош бошқармаси амалиётига жорий қилинган (ГББнинг 2023 йил 12 майдаги
06-сонли маълумотномаси). Натижалар қидириш ва башоратлаш мезонлари бўлиб, ГББнинг ишлаб чиқаришда истиқболли ҳудудларнинг генезиси ва руда таркибини аниқлаштириш учун ишлатилади;
карбонатит намоёнларида минералларнинг кенг турлари ва хилма-хиллиги, минерал парагенезисларининг ўзига хослиги Тожикистон Республикаси ҳукумати ҳузуридаги Геология Бош бошқармаси амалиётига жорий қилинган (ГББнинг 2023 йил 12 майдаги 06-сонли маълумотномаси). Натижалар истиқболли майдонларда қидириш ва разведка ишларида геологик мезонлар сифатида фойдаланилган;
камёб, радиоактив элементлар, стронций, барий ва бошқа элементларнинг аниқланган юқори миқдори Тожикистон Республикаси ҳукумати ҳузуридаги Геология Бош бошқармаси амалиётига жорий қилинган (ГББнинг 2023 йил 12 майдаги 06-сонли маълумотномаси). Натижалар Тожикистон Республикаси ҳукумати ҳузуридаги Геология Бош бошқармаси ишлаб чиқаришда янги аниқланган ёки кам ўрганилган маъданли объектларини саралаш учун геология қидирув ишларида ишлатиладиган карбонатит маъданлашувининг типокимёвий белгиси ҳисобланади.
