Janabaeva Gulash Usenovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Orol buyi mintakasida psoriaz kasalligi kechishining klinik-immunologik jixatlari va davolashni optimillashtirish» 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya; 14.00.11 - Dermatologiya va venerologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.PhD/Tib3429.
Ilmiy raxbarlar: Axmedjanova Zul`fiya Ismailovna, tibbiyot fanlari doktori; Sabirov Ulugbek Yusufxanovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Immunologiya va inson genomikasi instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Urazmetova Maisa Dmitrievna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Tashkenbaeva Umida Alisherovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Tibbiyot xodimlarining kasbiy malakasini rivojlantirish markazi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Orol buyi mintaqasida psoriaz kasalligi kechishining klinik-immunologik jihatlarini aniqlash va davolashni optimallashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor Orol bo‘yi mintaqasida turli kasalliklar (ovqat xazm qilish tizimi, tayanch-xarakat tizimi, endokrin tizimi, qon-tomir tizimi) va atrof-muhitning ekologik noqulayligi ta’siri psoriaz rivojlanishi kuchayishining triggerlari ekanligi aniqlangan;
ilk bor Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi psoriazli bemorlarda kasallikning klinik og‘irligi, bosqichi, shakli va davomiyligiga bog‘liq bo‘lgan xolatda yallig‘lanishga xos sitokinlar FNO-a va IL-18 miqdorlari sog‘lomlarga nisbatan keskin ortishi isbotlangan;
ilk bor ekologik noqulay sharoitida psoriaz bilan kasallangan bemorlar qon zardobida allergik jarayonni ko‘rsatuvchi IgE miqdori ko‘rsatkichlari kasallikning shakli, turi va bosqichiga bog‘liq xolda keskin ortishi kasallik jarayonining kuchayishiga olib kelishi isbotlangan;
ilk bor Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi psoriazli bemorlarda kasallik jarayonining kuchayish bosqichida soch tolasida K, Ca kabi makroelementlar va Cu, Co, Cr kabi mikroelementlar miqdorining sezilarli darajada pasayishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Immunologiya va inson genomikasi instituti Ekspert kengashining 2023 yil 18 dekabrdagi № PhD 5a-2/007-sonli xulosasiga ko‘ra:
birinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor Orol bo‘yi mintaqasida turli kasalliklar (ovqat xazm qilish tizimi, tayanch-xarakat tizimi, endokrin tizimi, qon-tomir tizimi) va atrof-muhitning ekologik noqulayligi ta’siri psoriazning rivojlanishi kuchayishining triggerlari ekanligi aniqlangan.
ilmiy yangilikning ahamiyati: kasallikning klinik belgilari, anamnestik ma’lumotlar, umumklinik ko‘rsatkichlar va ularning o‘zaro bog‘liqligi kasallikning aniqlash, rivojlanishi, klinik kechishi va prognozini baholashda muxim rol` o‘ynaydi:
ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 22 avgustdagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi);
ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: psoriaz bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan;
ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasida 1 davolanish kursi shuni ko‘rsatdiki, psoriaz bilan odatiy davolanayotgan bemorga 1169952 so‘m, bemorlarni kompleks davolashda qizilmiya vannalarini kiritilishi 262680 so‘mni tashkil qildi, bundan kelib chiqqan xolda bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 907272 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Janabaeva Gulash Usenovnaning «Psoriaz bilan bog‘liq bemorlarni davolash shakli va usuliga qarab qon zardobidagi FNO-a miqdorining diagnostik ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 18 iyuldagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi).
ikkinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi psoriazli bemorlarda kasallikning klinik og‘irligi, bosqichi, shakli va davomiyligiga bog‘liq bo‘lgan xolatda yallig‘lanishga xos sitokinlar FNO-a va IL-18 miqdorlari sog‘lomlarga nisbatan keskin ortishi isbotlangan;
ilmiy yangilikning ahamiyati: ekologik noqulay Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi psoriaz bemorlarda o‘ziga xos immun javob faoliyati xosil bulib kasallikning klinik og‘irligi, bosqichi, shakli va davomiyligiga bog‘liq bo‘lgan xolatda yallig‘lanishga xos sitokinlar ortishi tarzida namoyon bo‘ladi;
ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 22 avgustdagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi);
ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: psoriaz bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan;
ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasida 1 davolanish kursi shuni ko‘rsatdiki, psoriaz bilan odatiy davolanayotgan bemorga 1169952 so‘m, bemorlarni kompleks davolashda qizilmiya vannalarini kiritilishi 262680 so‘mni tashkil qildi, bundan kelib chiqqan xolda bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 907272 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Janabaeva Gulash Usenovnaning «Psoriaz bilan bog‘liq bemorlarni davolash shakli va usuliga qarab qon zardobidagi FNO-a miqdorining diagnostik ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 18 iyuldagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi).
uchinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor ekologik noqulay sharoitida psoriaz bilan kasallangan bemorlar qon zardobida allergik jarayonni ko‘rsatuvchi IgE miqdori ko‘rsatkichlari kasallikning shakli, turi va bosqichiga bog‘liq xolda keskin ortishi kasallik jarayonining kuchayishiga olib kelishi isbotlangan;
ilmiy yangilikning ahamiyati: ekologik noqulay sharoit ta’sirida psoriaz bilan kasallangan bemorlar allergik jarayonni ko‘rsatuvchi IgE miqdori ko‘rsatkichlarida o‘ziga xos immun javob faoliyati, ya’ni keskin ortishi kasallik jarayonining kuchayishi bilan namoyon bo‘ladi;
ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 22 avgustdagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi);
ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: psoriaz bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan;
ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasida 1 davolanish kursi shuni ko‘rsatdiki, psoriaz bilan odatiy davolanayotgan bemorga 1169952 so‘m, bemorlarni kompleks davolashda qizilmiya vannalarini kiritilishi 262680 so‘mni tashkil qildi, bundan kelib chiqqan xolda bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 907272 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Janabaeva Gulash Usenovnaning «Psoriaz bilan bog‘liq bemorlarni davolash shakli va usuliga qarab qon zardobidagi FNO-a miqdorining diagnostik ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 18 iyuldagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi).
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi psoriazli bemorlarda kasallik jarayonining kuchayish bosqichida soch tolasida K, Ca kabi makroelementlar va Cu, Co, Cr kabi mikroelementlar miqdorining sezilarli darajada pasayishi aniqlangan.
ilmiy yangilikning ahamiyati: Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi psoriazli bemorlarda soch tolasida makro- va mikroelementlar miqdorlarida disbalans xolati yuzaga kelishi bilan izoxlanadi;
ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 22 avgustdagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi);
ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: psoriaz bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan;
ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qoraqalpog‘iston Respublikasi territorial filiali va Nukus shaxar tibbiyot birlashmasida 1 davolanish kursi shuni ko‘rsatdiki, psoriaz bilan odatiy davolanayotgan bemorga 1169952 so‘m, bemorlarni kompleks davolashda qizilmiya vannalarini kiritilishi 262680 so‘mni tashkil qildi, bundan kelib chiqqan xolda bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 907272 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Janabaeva Gulash Usenovnaning «Psoriaz bilan bog‘liq bemorlarni davolash shakli va usuliga qarab qon zardobidagi FNO-a miqdorining diagnostik ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Immunologiya va inson genomikasi institutining 2023 yil 18 iyuldagi PhD 4a-1/001-sonli ma’lumotnomasi).
