Насимов Жахонгир Акромовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Олмосли колонкали бурғилашда керн ва шлам намунасини олишнинг сифатини миқдорий баҳолаш», 04.00.15 – Геологик разведка ишлари технологияси ва техникаси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/Т3627.
Илмий раҳбар: Джураев Рустам Умарханович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Минерал ресурслар институти ДМ.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, PhD.03/31.03.2023.Т.03.06.
Расмий оппонентлар: Зокиров Азамжон Алимджанович, техника фанлари доктори, профессор; Баратов Бахтиёр Нусратович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: “Регионалгеология” ДУК.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Марказий-Қизилқум ва Тошкент олди минтақаларида қаттиқ турдаги фойдали қазилмалар учун қудуқларни олмосли колонкали бурғилашда керн ва шлам намуналари олишнинг сифат кўрсаткичларини миқдорий баҳолаш мезонларини ишлаб чиқиш орқали геология қидирув ишлари ишончлилигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
яхлит, кам дарзланган, дарзланган ва кўп дарзланган тоғ жинсларидан олинаётган керн, керн-шлам ва шлам намуналари сифатининг бурғилаш технологик режим параметрларига ўзаро корреляцион боғлиқлиги аниқланган;
керн, керн-шлам ва шлам намуналарининг ҳосил бўлиши, сақланиши ва исрофланиши коеффициентлари кўринишидаги геологик намуна олиш сифатининг миқдорий мезонлари аниқланган;
бурғилаш намуналаридаги тасодифий (Сс), тизимли техник-технологик (Ст) ва геологик хатоликлар (Си) негизида геологик маълумотларнинг ишончлилик даражаси бўйича бурғилаш сифатини оптимал бошқариш имкониятлари асосланган;
гидравликалаштирилган бурғилаш ускуналарининг билвосита индикатор хоссаларига кўра бурғилаш сифатини тезкор назорат қилиш мақсадида техник-технологик қарор қабул қилиш учун элементларнинг «вазндорлик» коеффициентини ҳисоблаш услуби ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бурғилаш ишлари якуний натижалари сифатининг алоҳида хусусиятларини миқдорий жиҳатдан ифодалаш ва баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Wирелине технологик тизимида қидирув қудуқларини бурғилашдан олинадиган намуналарнинг “вазндорлик” коеффициенти «Ўзбек геология қидирув» АЖ амалиётига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси тоғ-кон саноати ва геология вазирлигининг 2023 йил 2 мартдаги 04-0400-сонли маълумотномаси). Натижада, бурғилаш ишлари сифати миқдорий баҳоланиб, қудуқ бўйлаб керн олинишини 100% га етказиш имконини берган;
дарзланган, кучли дарзланган тоғ жинслари ва маъданларини бурғилашда намуналардан етарлича маълумотларни олишнинг эҳтимолий тавсифларини аниқлаш методикаси «Ўзбек геология қидирув» АЖга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси тоғ-кон саноати ва геология вазирлигининг 2023 йил 2 мартдаги 04-0400-сонли маълумотномаси). Натижада, замонавий бурғилаш техник воситалари ва технологик тизимларини тўғри танлаб олиш ва қўллаш билан бурғилаш унумдорлигини 6,5% га ошириш имконини берган;
қидирув қудуқларини бурғилашдан олинадиган кернларда тизимли ва тасодифий геологик, техник, технологик хатоликлар ҳисобига ундаги геологик маълумотларнинг ишончлилигини аниқлаш таснифи «Ўзбек геология қидирув» АЖ амалиётига тадбиқ қилинган (Ўзбекистон Республикаси тоғ-кон саноати ва геология вазирлигининг 2023 йил 2 мартдаги 04-0400-сонли маълумотномаси). Натижада, чуқур қудуқлардан керн олиш учун фойдаланиладиган самарадор ускуналар улушини 66% га етказиш имконини берган.