Бобоева Нодира Тўхтамишовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўрта ва ингичка толали ғўза навларини парваришлашда агротехник тадбирларнинг ўсимликхўр қандалалар зарарига таъсири”, 06.01.08 – Ўсимликшунослик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3. PhD/Qx.796.
Илмий раҳбар: Негматова Сурайё Тешаевна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Назаров Ренат Саидович қишлоқ хўжалик фанлари доктори, профессор; Юсупова Махфуза Нуманова, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сурхондарё вилоятининг тақир ўтлоқи тупроқлари шароитида ғўзадан юқори ва сифатли ҳосил етиштириш ҳамда парваришлашда ўсимликхўр қандалаларга бардошлилигини ошириш агротехникаси элементлари (кўчат қалинлиги, чилпиш усуллари)ни ишлаб чиқиш ва фермер хўжаликларига тавсия беришда иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Сурхондарё вилоятининг тақир ўтлоқи тупроқлари шароитида ўрта ва ингичка толали ғўзадан мўл ва сифатли ҳосил етиштириш ҳамда ўсимликхўр қандалаларга бардошлилигини оширишда мақбул кўчат қалинлиги (ўрта толали “Бухоро-102” нави - 90-100 минг туп/га ва ингичка толали “Сурхон-103” нави -  120-130 минг туп/га) ҳамда чилпиш усули (Энтожеан ёрдамида кимёвий чилпиш) ишлаб чиқилган:
ўрта толали “Бухоро-102” нави 90-100 минг туп/га ва ингичка толали “Сурхон-103” ғўза нави 120-130 минг туп/га кўчат қалинлигида парваришланганда ҳосил тўплаш даврида ўрта толали “Бухоро-102” навида – 25182,2 м2/га барг сатҳи майдони ва 111,0 г қуруқ масса ҳамда ингичка толали “Сурхон-103” ғўза навида 26999,7 м2/га юқори барг сатҳи майдони ва 88,3 г қуруқ масса тўпланганлиги аниқланган;
ўрта толали ғўза навини гектарига 90-100 минг туп, ингичка толали ғўза навини 120-130 минг туп кўчат қалинлигида Энтожеан препарати билан кимёвий чилпиш қўлланилганда энг юқори пахта ҳосили “Бухоро-102” навида 38,3 ц/га; “Сурхон-103” навида 35,0 ц/га  ни ташкил этиб, гектаридан мос равишда 4,5; 3,8 ц  қўшимча ҳосил олинганлиги аниқланган;
ўрта толали ғўза нави 90-100 минг туп/га ва ингичка толали  ғўза нави 120-130 минг туп/га кўчат қалинлигида Энтожеан препарати билан кимёвий чилпиш ўтказилганда чилпиш ўтказилмаган назорат вариантига нисбатан ўрта толалида 7,5%; ингичка толалида 4,9% га қандала билан зарарланиш даражаси кам бўлганлиги аниқланган;
ғўза мақбул кўчат қалинлиги ва чилпиш усулларида парваришланганда пахта толасининг сифат кўрсаткичлари ҳамда чигитнинг мойдорлик даражасига ижобий таъсири аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурхондарё вилоятининг тақир ўтлоқи тупроқлари шароитида ғўзанинг ўрта толали “Бухоро-102” ҳамда ингичка толали “Сурхон-103” навларини мақбул кўчат қалинлиги ва чилпиш усулида экиб, қандалага бардошлигини ошириш технологиясини жорий қилиш бўйича тадқиқот натижалари асосида:
пахтачиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари ва пахта кластерлари учун “Surxondaryo viloyati shoroitida g’o’za parvarishida o’simlikxo’r qandalalarga qarshi agrotexnik tadbirlar bo’yicha tavsiyanoma“ tasdiqlangan (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 14 декабрдаги 07/21-05/1473-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома Сурхондарё вилояти фермер ва кластерлар учун қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
Сурхондарё вилоятининг тақир ўтлоқи тупроқлари шароитида ғўзанинг ўрта толали “Бухоро-102” нави етиштиришда ғўза қандаласига қарши агротехнологияни қўллаш Музрабод туманидаги “Музрабод полвонлари” фермер хўжалигининг 3,0 гектар,  “Жавон Шер” фермер хўжалигининг 3,2 гектар, “Гулистон олтин тола” фермер хўжалигининг 4,0 гектар, жами 10,2 гектарда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 14 декабрдаги 07/21-05/1473-сон маълумотномаси). Натижада кўчат қалинлиги ва чилпиш усули қўлланганда ўрта толали “Бухоро-102” ғўза навидан 38,8 ц/га юқори пахта ҳосили олинган ҳамда қандала билан зарарланиши 7,5% га камайган;
Сурхондарё вилоятининг тақир ўтлоқи тупроқлари шароитида ғўзанинг ингичка толали “Сурхон-103” навини етиштиришда ғўза қандаласига қарши агротехнологияни қўллаш Музрабод туманидаги “Музрабод полвонлари” фермер хўжалигининг 2,0 гектар,  “Жавон Шер” фермер хўжалигининг 3,5 гектар, “Гулистон олтин тола” фермер хўжалигининг 3,0 гектар, жами 8,5 гектарда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 14 декабрдаги 07/21-05/1473-сон маълумотномаси). Натижада гектарига 120-130 минг туп кўчат қалинлиги ва Энтожеан билан кимёвий чилпиш қўлланганда ингичка толали “Сурхон-103” навидан 3,8 ц/га қўшимча ҳосил олинган ҳамда 90,1% иқтисодий самарадорликка эришилган.