Муталова Дилноза Каримбердиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  “Н-дезацетиллаппаконитин гидробромиди, донаксин гидрохлориди субстанциялари, аконитин биореактиви, уларнинг хомашёлари ва саноат ишлаб чиқариш технологияларининг назоратлари”, 02.00.10 - Биоорганик кимё (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/4090.
Илмий раҳбар: Садиков Алимджан Заирович, техника фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Ўсимлик моддалари кимёси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўсимлик моддалари кимёси институти, DSc.02/30.01.2020.К/Т.104.01.
Расмий оппонентлар: Сагдуллаев Баходир Тахирович, техника фанлари доктори, профессор; Матчанов Олимжан Давлатбаевич, кимё фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент фармацевтика институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Антиаритмин, Донаксин гидрохлориди дори воситалари субстанцияларини ва аконитин биореактивини ишлаб чиқариш хом ашёларини, уларни ишлаб чиқариш технологияларини босқичма босқич назоратини, тайёр дори шаклларини сифат ва миқдор жиҳатидан таҳлил қилиш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Аллапинин дори воситаси субстанциясини ишлаб чиқариш иккиламчи маҳсулотларида Антиаритмин субстанцияси миқдорини юқори самарали суюқлик хроматографияси (ЮССХ) усулида аниқлаш ишлаб чиқилган ва валидация қилинган. Антиаритмин субстанциясини ҳамда тайёр дори шаклини миқдорий таҳлил усуллари спектрофотометрия ҳамда ЮССХ услубларини қўлланган ҳолда ишлаб чиқилган ва валидация қилинган;
Арундо Донах ўсимлиги ер устки қисмида ва Донаксин гидрохлориди субстанциясида, тайёр дори шаклида донаксин алкалоиди миқдорини сувсиз титрлаш ва ЮССХ услублари қўлланилган ҳолда аниқлаш усуллари ишлаб чиқилган ва валидация қилинган;
Аcонитум соонгарисум ўсимлиги илдиз туганакларида ва аконитин биореактиви таркибидаги аконитин алкалоиди миқдорини спектрофотометрик ва ЮССХ усулларида аниқлаш ишлаб чиқилган ва валидация қилинган;
сифат ва миқдорий таҳлил усулларини комплекс қўллаган холда Антиаритмин, Донаксин гидрохлориди субстанцияларини ҳамда аконитин алкалоидини ўсимлик хом ашёларидан ишлаб чиқариш саноат технологияларини босқичма босқич назорат усуллари ишлаб чиқилган, натижада асосий маҳсулотларнинг ҳар бир технологик жараёндаги чиқим ва йўқотишлари аниқланган
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Н-дезацетиллаппаконитин гидробромиди, донаксин гидрохлориди субстанциялари, аконитин биореактиви, уларнинг хомашёлари ва саноат ишлаб чиқариш технологияларининг назоратлари” бо ъйича олинган натижалар асосида:
Аконитин биореактиви (Ц 03535440-017:2020), аконитин-стандарт намунаси (Ц 03535440-055:2023) ва ишлаб чиқариш хом ашёси (Ц 03535440-052:2023) учун ташкилот стандартлари ишлаб чиқилиб, Ўзбекистон Республикаси Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси томонидан тасдиқланган.
Антиаритмин дори воситаси субстанциясига (ВФМ 42 Уз-3260-2017), антиаритмин-стандарт намунасига (ВФМ 42 Уз-3261-2017) фармакопея мақолалари “Фармацевтик махсулотлар хавфсизлиги маркази” давлат муссасаси томонидан тасдиқланган.
Антиаритмин, донаксин гидрохлориди дори воситалари субстанциялари ва аконитин биореактиви ишлаб чиқариш жараёнини босқичма босқич назорати натижалари ушбу махсулотларини саноат ишлаб чиқариш регламентарини яратишда қўлланилган.