Аминов Сабур Мухтаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бир жинсли бўлмаган қатламли ғовак муҳитда нефт ва газ филтрацияси жараёнини математик моделлаштириш”, 05.01.07 – Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Т1425
Илмий раҳбар: Равшанов Нормахмад, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертасия бажарилган муассаса номи: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий кенгаш рақами: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти, PhD.13/30.12.2021.Т.142.01.
Расмий оппонентлар: Мухамадиев Абдивали Шукурович физика-математика фанлари доктори, доцент; Болтибаев Шухратжон Комилжанович, техника фанлари фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертасия йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бир жинсли бўлмаган қатламли ғовак муҳитда нефт ва газ филтрацияси жараёни учун математик моделлар, ҳисоблаш алгоритмлари ва дастурий мажмуани ишлаб чиқиш ҳамда такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
коллекторларнинг гидродинамик параметрларини ҳисобга олган ҳолда ғовак муҳитларда суюқлик ва газ филтрация жараёнини ифодалаш учун математик модел ишлаб чиқилган;
босимли қатламларнинг ўзаро таъсирлашувини ҳисобга олган ҳолда нефт филтрация жараёнини математик модели ва сонли ечиш алгоритми ишлаб чиқилган;
бир жинсли бўлмаган ғовак муҳитда газ ҳарорати ва қатлам хоссаларини ҳисобга олган ҳолда газ филтрлацияси математик модели ҳамда иккинчи тартибли аппроксимация билан чекли айирма усулига асосланган масалани ечишнинг сонли алгоритми ишлаб чиқилган;
қатламнинг ғовак структураси деформациясини ҳисобга олган ҳолда нефтни филтрацияси жараёнининг чизиқли бўлмаган математик модели ва масалани ечишнинг самарали сонли алгоритмни ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Бир жинсли бўлмаган ғовак муҳитда нефт ва газ филтрацияси жараёнининг математик моделлари, ҳисоблаш алгоритмлари ва дастурий мажмуасидан фойдаланиш асосида:
нефт ва газ конларида ғовак муҳитнинг деформацияланишини ва гидродинамик параметрларини ҳисобга олган ҳолда ҳисоб-китобларни автоматлаштириш ва босим ўзгаришини визуаллаштириш учун математик модел ва дастурий мажмуа “Косон нефт-газ қидирув экспедицияси” масъулияти чекланган жамиятида жорий қилинган (“Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2023-йил 27-июндаги 03-18-8-491-сонли маълумотномаси). Натижада, нефт ва газ конларини ўзлаштириш жараёнида вақт ўтиши билан босимли конларнинг қайта тақсимланишини башорат қилишнинг аниқлигини 6-8-фоизга ошириш имконини берган.
нефт ва газ конларида босим ва қудуқлар оқимининг ўзгаришини башорат қилиш учун математик моделлар, сонли алгоритмлар ва дастурий мажмуа “Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамиятининг “Газли” нефт-газ қазиб олиш бошқармасида жорий қилинган (“Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2023-йил 27-июндаги 03-18-8-491-сонли маълумотномаси). Натижада нефт ва газ конларини эксплуатация қилишнинг асосий кўрсаткичларини аниқлаш ва башорат қилишнинг аниқлигини
6-7-фоизга ошириш, шунингдек, муҳандислик ҳисоб-китобларини амалга ошириш учун вақт ва меҳнат сарфини камайтириш имконини берган.
 таклиф қилинаётган математик моделлар, сонли алгоритмлар ва дастурий мажмуаси ўрганилаётган обектнинг ахборот моделларини қуриш учун маълумотлар базаларини яратиш, нефт ва газ конларида босимнинг тақсимланишини аниқлаш, конларнинг гидродинамик параметрларининг ўзгаришини башорат қилиш, қудуқлар оқимини аниқлаш, янги қудуқлар сони ва оптимал жойларини танлаш бўйича ҳисоблаш тажрибаларини ўтказиш учун Россия Федарацияси Удмурт давлат университети Математика, ахборот технологиялари ва физика институтида бажарилган ФЕWС-2020-0010 рақамли илмий лойиҳасида қўлланилган. (Россия Федарацияси Удмурт давлат университетининг 2023-йил 28-августдаги 1001-76323/2-сонли маълумотномаси). Натижада гидродинамик параметрларининг ўзгаришини башорат қилиш, янги қудуқлар сони ва оптимал жойларини танлаш бўйича аниқликни 8-10%га ошириш имконини берган.