Бердиназаров Қодирбек Нуридин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Полипропилен ва унинг асосидаги полимер аралашмаларда наноструктуралар турини ҳосил қилиш, тузилиши ва хусусиятлари” 01.04.06 - Полимерлар физикаси ва 02.00.12 - Нанокимё, нанофизика, нанотехнология (физика – математика фанлари) ихтисосликлари бўйича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/FM890
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Ашуров Нигмат Рустамович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Полимерлар кимёси ва физикаси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи: ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Полимерлар кимёси ва физикаси институти, DSc.02/30.12.2019.К/ФМ/Т.36.01.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Абдураҳмонов Умарбек, физика-математика фанлари доктори, профессор;
Атаханов Абдумутолиб Абдупатто ўғли, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: “Фан ва тараққиёт” Давлат унитар корхонаси.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади полипропилен ва полиамид-6 асосидаги полимер аралашмаларда нанотузилмаларни ҳосил қилиш ва бу тузилмаларни полимер аралашмаларининг морфологиясини шакллантиришдаги ролини ва уларнинг о'заро реологик, термик (кристалланиш ва эриш ҳарорати) ва якуний эластик-мустаҳкамлик хусусиятларига таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
компатибилизатор таркиби ва аралаштирувчи қурилмаларнинг конструктив хусусиятларига боғлиқ бўлган, полипропилен асосидаги интеркаляцияланган ва эксфоляцияланган наноструктураларни шакллантириш шартлари аниқланди;
илк бор полипропилен/полиамид-6 аралашмаларида, полипропилен ва полиамид-6 асосидаги нанокомпозитларнинг компатибилизациялаш – дисперс фазанинг нано ўлчамлардаги заррачаларини барқарорлаштирувчи эффекти топилди;
илк бор нанокомпозитлар иштирокидаги аралашмаларда компоненталарининг эриши ва кристалланиш ҳароратларида сезиларли ўзгаришлар аниқланди (полиамид-6 матрица бўлган ҳолларда учта эриш чўққиси пайдо бўлиб, номукаммал кристаллитлар ҳосил бўлиши туфайли полипропилен фазасининг эриш температураси сезиларли пасаяди, полипропилен матрица бўлганда эса полиамид-6 фазаси криталланмасдан аморф ҳолатда қолади);
эксфоляцияланган полиамид-6 нанокомпозитлари интеркаляцияланган полипропилен (15%) билан солиштирганда эластиклик модули ва механик кучланиш қийматларни (50% дан ортиқ) кучайтиришда самаралироқ эканлиги аниқланди, худди шу тенденсия уларнинг аралашмаларида ҳам намоён бўлади, классик компатибилизатор ва полипропилен нанокомпозитлари аралашмаси оптимал механик хоссалар – эластиклик модули (30%), механик кучланиш (55 МПа) ва яхшиланган деформация қийматларини (360%) намоён этиши аниқланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Полипропилен ва унинг асосидаги полимер аралашмаларда наноструктуралар турини ҳосил қилиш, тузилиши ва хусусиятлари боъйича олинган илмий натижалар асосида:
Оъзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг фойдали моделга патент олинган (ФАР 01873, 25.03.2021 й.). Натижада полимер нанокомпозитлар ва полимер аралашмалар асосидаги материаллар саноатда ишлатиладиган металл конструксиялар ўрнини босувчи арзон ва сифатли деталлардан фойдаланиш имконини берган;
Полипропилен, полиамид-6 ва қатламли силикатлар асосидаги полимер нанокомпозитлар ва полимер аралашмалар “Фан ва тараққиёт” ДУК да Давлат илмий-техника дастури доирасида 2018-2020 йилларда, т.ф.д., профессор Н.С. Абед раҳбарлигида бажарилган Ф-7-93- сонли “Турли хил мақсадга йўналтирилган самарали композициён полимер материалларни олиш учун композициялар компонентларини физик-кимёвий ўзаро таъсир механизмини тадқиқ этиш ва уларнинг хоссаларини ўзгариши ва бошқарилиш қонуниятларини ўрганиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳада қўлланилган (Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети “Фан ва тараққиёт” ДУК нинг 2023 йил 8-июндаги 485-01 сонли маълумотномаси).