Алимова Насиба Усмановнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Регистр ўтказиш мобайнида Ўзбекистонда 1-тур қандли диабетли болалар ва ўсмирлар даволашни ва эпидемиологияси», 14.00.03–Эндокринология (тиббиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Tib190.

Илмий раҳбар: Рахимова Гульнара Нишановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Академик Я.Х.Тўракулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.27.06. 2017.Tib.30.02.

Расмий оппонентлар: Хамраев Аброр Асрорович, тиббиёт фанлари доктори; Урманова Юлдуз Махкамовна, тиббиёт фанлари доктори.

Етакчи ташкилот: Қозоғистон узлуксиз таълим тиббиёт университети.

Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.

II.Тадқиқотнинг мақсади: қандли диабетнинг биринчи тури билан касалланган болалар ва ўсмирларда миллий регистр яратиш ва эпидемиологик текширишлар асосида қандли диабетнинг кечки асоратларини олдини олишни такомиллаштиришдан иборат.

III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк маратоба мамлакатимиз ҳудудларида эпидемиологик тадқиқотлар натижасида 2003–2016 йиллар давомида  1-тур қандли диабет билан хасталанган болалар ва ўсмирлар орасида клиник, эпидемиологик, ёш ва гендерлик хусусиятлари асосида касалликнинг тарқалиш, даражаси, ўлим кўрсаткичларининг ҳолати асосланган;

регистр давомида ҳудудларнинг хусусиятларини инобатга олган ҳолда ўлимга сабаб бўладиган метаболик ва диабетик асоратларнинг тарқалиши ва ривожланишини кўчайтиришни олдини оладиган даволаш тизими оптималлаштирилган;

1-тур қандли диабет билан хасталанган болалар, ўсмирлар орасида диабетик асоратлари, ўлим кўрсаткичлари 2012-2014 йиллар олиб борилган скрининг ва регистр маълумотларида 1998 йилдаги скрининг кўрсаткичларидан анча пасайганлиги, регистр маълумотларининг самарадорлигини тўғри стратегияси ҳамда тактикаси олиб борилганлигини исботлаган;

1-тур қандли диабет билан хасталанган болалар ва ўсмирларда мамлакатимизда 2003-2016 йилларда олиб борилган регистр ва скрининг, ҳудудларда кунлик адекват инсулин миқдорини ҳамда ИИТ нисбатининг ошганлигини миллий ўзбек ошхонаси таомларидаги нон бирлиги ҳисоблаш асосида касалликнинг олдини олишга ўргатувчи структурланган янги дастурнинг самарадорлиги  исботланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Регистр ўтказиш мобайнида Ўзбекистонда қандли диабетнинг биринчи тури мавжуд болалар ва ўсмирларни даволаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

«Ўзбекистонда қандли диабетнинг биринчи турида мижозларга ихтисослаштирилган тиббий ёрдам кўрсатиш алгоритми» услубий қўлланмаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 29 мартдаги 8н-д/58-сон маълумотномаси). Мазкур услубий қўлланма мамлакатимизда болалар ва ўсмирлар орасида қандли диабет касаллигининг биринчи турини ташхислаш, касалликнинг тарқалиши эпидемиологияси ва уларга тиббий ёрдам кўрсатиш тизимини такомиллаштириш имконини берган;

«Болалар ва ўсмирларда қандли диабетнинг биринчи турида тиббий ёрдам кўрсатишнинг миллий стандарти» услубий қўлланмаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 29 мартдаги 8н-д/58-сон маълумотномаси). Мазкур услубий қўлланма миллий минталитетни инобатга олган ҳолда болалар ва ўсмирлар орасида қандли диабет касаллигининг биринчи турини ташхислаш ва тиббий ёрдам кўрсатишда инсулин билан даволаш тартиби, миқдорини танлаш, қўлланиладиган инсулин турини аниқлаш имконини берган;

Ўзбекистонда 1-тур қандли диабетли болалар ва ўсмирларни даволаш ва эпидемиологияси бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази, Тошкент вилояти, Самарқанд ва Бухоро вилоятлари эндокрин диспансери клиник амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 29 мартдаги 8н-д/27-сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларининг клиник амалиётга жорий қилиниши болалар ва ўсмирларда қандли диабетнинг биринчи турида тиббий ёрдам кўрсатишнинг миллий стандарти асосида касалларнинг умр кўриш даврийлигини узайиши, ногиронликнинг олдини олиш ва даволаш профилактик ёрдам сифатини ошириш имконини яратган.