Sayt test rejimida ishlamoqda

Нуруллоев Сухроб Озодовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тажрибада турли кўринишдаги нурланишлар таъсирида буйрак структуравий ўзгаришлари тавсифи», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Tib3113.
Илмий раҳбарлар: Хамдамова Мухайёхон тўхтасиновна, тиббиёт фанлари доктори
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.04.2022.Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Расулов Хамидулла Абдулаевич, тиббиёт фанлари доктори; Папатия Келеч, тиббиёт фанлари доктори (Туркия)
Етакчи ташкилот: «Абуали Ибни Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт университети» (Тожикистон Республикаси)
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тажрибада турли кўринишдаги нурланишлар таъсирида лаборатория ҳайвонлари буйраклари структуравий ўзгаришларини тавсифлаш, профилактик биокоррекция таъсирини ўрганиш ва баҳолашдан иборат бўлган.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор тажрибада ўткир нурланиш таъсирида интакт лаборатория ҳайвонларида аниқланмаган буйраклар каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия (86,7%), фокал некроз ўчоқлари (80,0%), гомоген оқсил структуралари (53,3%), Боумен бўшлиғи торайгани (46,7%) каби патологик морфологик белгилар аниқланган, бу нафақат буйрак структураси, балки функционал фаолияти бузилишига ҳам олиб келиши исботланган;
сурункали нурланиш таъсирида оқ зотсиз каламушлар буйракларида юзага келган патоморфологик ўзгаришлар буйрак каналчалари гидропик дистрофияси (63,3%), бир жинсли оқсил тузилмалари (46,7%) ва буйрак каналчаларидаги ўзгаришлар (76,7%) кўринишида аниқланган, илк бор бу нурланишда буйракларда аниқланган патоморфологик ўзгаришлар учраш даражаси ва интенсивлиги ўткир нурланиш параметрларига нисбатан 1,14-1,45 мартага кам намоён бўлгани исботланган;
ўткир нурланиш олган ва профилактик биокоррекция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйраги каналчалари эпителийсида фокал некроз ўчоқлари, коптокчалар капиллярлари тўлақонлиги, гомоген оқсил структуралари аниқланиши профилактик биокоррекция ўтказилмаганларда кўп миқдорда учраши (мос равишда 80,0%, 76,7%, 53,3%) баробарида биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда кузатилмаган, коптокча капиллярлари подоцитлари репаратив регенерация, каналча эпителийларида репаратив регенерaция белгилари биокоррекция ўтказилмаган каламушларда учрамагани ҳолатда, биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда аниқланиши (23,3% дан) асосланган;
сурункали нурланиш олган, профилактик биокоррекция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйрагидаги морфологик ўзгаришлар учраш даражаси профилактик биокоррекция ўтказилмаган ҳайвонларга нисбатан 2,25-3,17 мартагача кам бўлганлиги кўрсатиб берилган, олинган натижалар асосида ўткир ва сурункали нурланишлар учун биологик жиҳатдан хавфсиз, тиббий жиҳатдан ишончли, иқтисодий жиҳатдан самарали, ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли профилактик биокоррекция усули ишлаб чиқилган.   
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2023 йил 21 октябрдаги №23-Z/070 сон хулосасига кўра:
Илмий янгиликнинг моҳияти: илк бор тажрибада ўткир нурланиш таъсирида интакт лаборатория ҳайвонларида аниқланмаган буйраклар каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия (86,7%), фокал некроз ўчоқлари (80,0%), гомоген оқсил структуралари (53,3%), Боумен бўшлиғи торайгани (46,7%) каби патологик морфологик белгилар аниқланган, бу нафақат буйрак структураси, балки функционал фаолияти бузилишига ҳам олиб келиши исботланган.
Илмий янгиликнинг аҳамияти: тажрибада ўткир нурланиш таъсирида интакт лаборатория ҳайвонларида аниқланмаган буйраклар каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, фокал некроз ўчоқлари, гомоген оқсил структуралари, Боумен бўшлиғи торайгани каби патологик морфологик белгилар аниқланган, бу нафақат буйрак структураси, балки функционал фаолияти бузилишига ҳам олиб келиши исботланганлигини инобатга олиниши даволаш натижаларини яхшилашга кўмаклашиб, натижада кузатилиши мумкин бўлган асоратлар, ўлимни камайтириб, шифо жараёнини тезлаштиради.
Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят филиали бўйича буйруқ (02.03.2023 й.; № 5/2) ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Навоий вилоят филиали бўйича буйруқ (03.03.2023 й.; № 7/1) билан амалиётга жорий этилди.
Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир нурланиш таъсирида интакт лаборатория ҳайвонларида буйраклар каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, фокал некроз ўчоқлари, гомоген оқсил структуралари, Боумен бўшлиғи торайгани каби патологик морфологик белгилар аниқланганлигини инобатга олинишидан фойдаланиш, беморларни ташхислаш ва даволаш сифатини яхшилайди.
Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:
ўткир нурланиш таъсирида интакт лаборатория ҳайвонларида аниқланмаган буйраклар каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, фокал некроз ўчоқлари, гомоген оқсил структуралари, Боумен бўшлиғи торайгани каби патологик морфологик белгилар аниқланганлиги касалликнинг асоратларини олдини олишда инобатга олиниб даволашнинг замонавий технологияларидан фойдаланиш, касаллик асоратларини олдини олишга ҳамда беморларни сарфланадиган харажатларини 188 000 сўмга камайтиришга эришилди.
Хулоса: ўткир нурланиш таъсирида интакт лаборатория ҳайвонларида аниқланмаган буйраклар каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, фокал некроз ўчоқлари, гомоген оқсил структуралари, Боумен бўшлиғи торайгани каби патологик морфологик белгилар аниқланганлиги инобатга олиниб даволашнинг замонавий технологияларидан фойдаланиш,  кузатилиши мумкин бўлган асоратларни олдини олиш ҳисобига, 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 500 000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 125 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берди.
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Тажрибада турли кўринишдаги нурланишлар таъсирида буйрак структуравий ўзгаришлари тавсифи» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 07 мартдаги 04 №1507-сон хат юборилган.
Илмий янгиликнинг моҳияти: сурункали нурланиш таъсирида оқ зотсиз каламушлар буйракларида юзага келган патоморфологик ўзгаришлар буйрак каналчалари гидропик дистрофияси (63,3%), бир жинсли оқсил тузилмалари (46,7%) ва буйрак каналчаларидаги ўзгаришлар (76,7%) кўринишида аниқланган, илк бор бу нурланишда буйракларда аниқланган патоморфологик ўзгаришлар учраш даражаси ва интенсивлиги ўткир нурланиш параметрларига нисбатан 1,14-1,45 мартага кам намоён бўлгани исботланган.
Илмий янгиликнинг аҳамияти: сурункали нурланиш таъсирида оқ зотсиз каламушлар буйракларида юзага келган патоморфологик ўзгаришлар буйрак каналчалари гидропик дистрофияси, бир жинсли оқсил тузилмалари ва буйрак каналчаларидаги ўзгаришлар кўринишида аниқланганлигини ҳисобга олиниши даволаниш самарасини оширишга имкон бериши исботланган.
Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят филиали бўйича буйруқ (02.03.2023 й.; № 5/2) ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Навоий вилоят филиали бўйича буйруқ (03.03.2023 й.; № 7/1) билан амалиётга жорий этилди.
Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: сурункали нурланиш таъсирида оқ зотсиз каламушлар буйракларида юзага келган патоморфологик ўзгаришлар буйрак каналчалари гидропик дистрофияси, бир жинсли оқсил тузилмалари ва буйрак каналчаларидаги ўзгаришлар кўринишида аниқланганлигини ҳисобга олиниши ривожланиши мумкин бўлган асоратларнинг камайтириш имкониятини беради.
Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:
сурункали нурланиш таъсирида оқ зотсиз каламушлар буйракларида юзага келган патоморфологик ўзгаришлар буйрак каналчалари гидропик дистрофияси, бир жинсли оқсил тузилмалари ва буйрак каналчаларидаги ўзгаришлар кўринишида аниқланганлигини: беморнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартириб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 1 500 000 сўмга камайтирган (РИО ва РИАТМ нинг прейскурантига кўра шифохонада 1 кун қолиш 500 000 сўмни ташкил қилади); шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган (1 кунга ўртача 35500) сўм дори воситалари сарфланади);
Хулоса: сурункали нурланиш таъсирида оқ зотсиз каламушлар буйракларида юзага келган патоморфологик ўзгаришлар буйрак каналчалари гидропик дистрофияси, бир жинсли оқсил тузилмалари ва буйрак каналчаларидаги ўзгаришлар кўринишида аниқланганлигини ҳисобга олиниши даволаниш самарасини оширишга даволаш натижаларига сезиларли ижобий таъсир кўрсатиб, асоратларнинг камайтириш имконини беради.
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Тажрибада турли кўринишдаги нурланишлар таъсирида буйрак структуравий ўзгаришлари тавсифи» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 07 мартдаги 04 №1507-сон хат юборилган.
Илмий янгиликнинг моҳияти: ўткир нурланиш олган ва профилактик биокорреция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйраги каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия (26,7% ва 86,7%), коптокчалар шакли деформaциялангани (30,0% ва 86,7%) ушбу биокоррекция ўтказилмаганларга нисбатан сезиларли даражада кам учраган, каналча эпителийсида фокал некроз ўчоқлари, коптокчалар капиллярлари тўлақонлиги, гомоген оқсил структуралари аниқланиши профилактик биокоррекция ўтказилмаганларда кўп миқдорда учраши (мос равишда 80,0%, 76,7%, 53,3%) баробарида биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда кузатилмаган, коптокча капиллярлари подоцитлари репаратив регенерaция, каналча эпителийларида репаратив регенерaция белгилари биокоррекция ўтказилмаган каламушларда учрамагани ҳолатда, биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда аниқланиши (23,3% дан) асосланган.
Илмий янгиликнинг аҳамияти: ўткир нурланиш олган ва профилактик биокорреция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйраги каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, коптокчалар шакли деформaтциялангани ушбу биокоррекция ўтказилмаганларга нисбатан сезиларли даражада кам учраган, каналча эпителийсида фокал некроз ўчоқлари, коптокчалар капиллярлари тўлақонлиги, гомоген оқсил структуралари аниқланиши профилактик биокоррекция ўтказилмаганларда кўп миқдорда учраши баробарида биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда кузатилмаган, коптокча капиллярлари подоцитлари репаратив регенерaция, каналча эпителийларида репаратив регенерaция белгилари биокоррекция ўтказилмаган каламушларда учрамагани ҳолатда, биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда аниқланиши ўз навбатида мазкур касалларда асоратларнинг камайтиришга имкон бериши исботланган.
Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят филиали бўйича буйруқ (02.03.2023 й.; № 5/2) ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Навоий вилоят филиали бўйича буйруқ (03.03.2023 й.; № 7/1) билан амалиётга жорий этилди.
Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир нурланиш олган ва профилактик биокорреция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйраги каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, коптокчалар шакли деформaтциялангани ушбу биокоррекция ўтказилмаганларга нисбатан сезиларли даражада кам учраган, каналча эпителийсида фокал некроз ўчоқлари, коптокчалар капиллярлари тўлақонлиги, гомоген оқсил структуралари аниқланиши профилактик биокоррекция ўтказилмаганларда кўп миқдорда учраши баробарида биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда кузатилмаган, коптокча капиллярлари подоцитлари репаратив регенерaция, каналча эпителийларида репаратив регенерaция белгилари биокоррекция ўтказилмаган каламушларда учрамагани ҳолатда, биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда аниқланиши ўз навбатида мазкур касалларда асоратларнинг камайтиришга имкон бериши исботланган, бу ўз навбатида мазкур касалларда асоратларнинг камайтириш ҳисобига ижтимоий самарадорликни ошириш имкониятини беради.
Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:
эркаклар учун атипик стенокардия оғирлиги мезонлари ишлаб чиқилган усули: беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 10,0 кундан 7,0 кунгача кунга қисқартириб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 1 500 000 сўмга  камайтирган (РИО ва РИАТМ нинг прейскурантига кўра шифохонада 1 кун қолиш 500 000 сўмни ташкил қилади); шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган (1 кунга ўртача 35 500 сўм дори воситалари сарфланади);
Хулоса: ўткир нурланиш олган ва профилактик биокорреция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйраги каналчалари эпителийсида гидропик дистрофия, коптокчалар шакли деформaтциялангани ушбу биокоррекция ўтказилмаганларга нисбатан сезиларли даражада кам учраган, каналча эпителийсида фокал некроз ўчоқлари, коптокчалар капиллярлари тўлақонлиги, гомоген оқсил структуралари аниқланиши профилактик биокоррекция ўтказилмаганларда кўп миқдорда учраши баробарида биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда кузатилмаган, коптокча капиллярлари подоцитлари репаратив регенерaция, каналча эпителийларида репаратив регенерaция белгилари биокоррекция ўтказилмаган каламушларда учрамагани ҳолатда, биокоррекция ўтказилган ҳайвонларда аниқланиши ўз навбатида мазкур касалларда асоратларнинг камайтиришга имкон бериши, ушбу беморларни даволаш натижаларига сезиларли ижобий таъсир кўрсатиб, касаллик асоратларини  камайтириш имконини беради.
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Тажрибада турли кўринишдаги нурланишлар таъсирида буйрак структуравий ўзгаришлари тавсифи» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 07 мартдаги 04 №1507-сон хат юборилган.
Илмий янгиликнинг моҳияти: сурункали нурланиш олган, профилактик биокоррекция ўтказилган оқ зотсиз каламушлар буйрагидаги морфологик ўзгаришлар учраш даражаси профилактик биокоррекция ўтказилмаган ҳайвонларига нисбатан 2,25-3,17 мартагача кам бўлганлиги кўрсатиб берилган, олинган натижалар асосида ўткир ва сурункали нурланишлар учун биологик жиҳатдан хавфсиз, тиббий жиҳатдан ишончли, иқтисодий жиҳатдан самарали, ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли профилактик биокоррекция усули ишлаб чиқилган.
Илмий янгиликнинг аҳамияти ўткир ва сурункали нурланишлар учун биологик жиҳатдан хавфсиз, тиббий жиҳатдан ишончли, иқтисодий жиҳатдан самарали, ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли профилактик биокоррекция усули ишлаб чиқилган, бу ўз навбатида, асоратлар ривожланиши омилини камайтириб, шифо жараёнини тезлаштириб, ётоқ кунини қисқартирган.
Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят филиали бўйича буйруқ (02.03.2023 й.; № 5/2) ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий – амалий тиббиёт маркази Навоий вилоят филиали бўйича буйруқ (03.03.2023 й.; № 7/1) билан амалиётга жорий этилди.
Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир ва сурункали нурланишлар учун биологик жиҳатдан хавфсиз, тиббий жиҳатдан ишончли, иқтисодий жиҳатдан самарали, ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли профилактик биокоррекция усули ишлаб чиқилган бўлиб, улар ўз навбатида, ривожланиш эҳтимоли юқори бўлган ҳаётга хавф туғдирувчи асоратларни олдини олиш имконини беради.
Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  ўткир ва сурункали нурланишлар учун биологик жиҳатдан хавфсиз, тиббий жиҳатдан ишончли, иқтисодий жиҳатдан самарали, ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли профилактик биокоррекция усули ишлаб чиқилган бўлиб,  улар ривожланиш эҳтимоли юқори бўлган ҳаётга хавф туғдирувчи асоратларни олдини олиш ҳисобига беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 3,0 кунга  қисқартириб, 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1 500 000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 106 500 сўмга иқтисод қилиш имконини берди.
Хулоса: ўткир ва сурункали нурланишлар учун биологик жиҳатдан хавфсиз, тиббий жиҳатдан ишончли, иқтисодий жиҳатдан самарали, ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли профилактик биокоррекция усули ишлаб чиқилган бўлиб, уларни қўллашни шифохона амалиётига  жорий қилиниши 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1 500 000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 106 500 сўмга иқтисод қилиш имконини берди.
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Тажрибада турли кўринишдаги нурланишлар таъсирида буйрак структуравий ўзгаришлари тавсифи» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 07 мартдаги 04 №1507-сон хат юборилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish