Рахмонов Убайдилло Нормамадовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон шароитида Pleurotus ostreatus (Jacd.: Fr.) Kumm.ни етиштириш ва уни зараркунанда ҳамда касалликлардан ҳимоя қилиш», 06.01.06–Сабзавотчилик ва 06.01.09–Ўсимликларни ҳимоя қилиш (қишлоқ хўжалиги фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.PhD/Qx185.

Илмий раҳбар: Гулмуродов Рисқибой Абдиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассасалар номи: Тошкент давлат аграр университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети ва Андижон қишлоқ хўжалик институти, DSc.27.06.2017.Qx.13.01.

Расмий оппонентлар: Буриев Хасан Чўтбаевич, биология фанлари доктори, профессор; Исомиддинов Илхом Тўлаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.

Етакчи ташкилот: Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: P.ostreatusни қишлоқ хўжалик ва саноат ишлаб чиқариш чиқиндиларида етиштиришнинг маҳаллий шароитга мос технологик элементларини излаб топиш ҳамда зараркунанда ва касалликлардан ҳимоя қиладиган комплекс тизимини назарий асослашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

P.ostreatusни етиштириш учун маҳаллий шароитга мос самарали №12 штамми ажратиб олинган, ҳамда ушбу маҳаллий штаммга ташқи муҳитнинг турли омиллари таъсири аниқланган;

P.ostreatusнинг уруғлик мицелийсини етиштириш учун бошоқли ғалла донларини ўрнига ғўза чигити шелухасини ишлатиш самарали эканлиги аниқланган ҳамда чиғаноқ қўзиқоринини етиштиришда маҳаллий қишлоқ хўжалик чиқиндилари - буғдой сомони, шоли дони қипиғи ва сомони, ғўзапоя, ғўза чаноғи ва ғўза чигити шелухаси ишлатилиб, улар орасидан чиғаноқ қўзиқорин етиштириш учун ғўза чаноғи тавсия қилинган;

республика шароитида P.ostreatusнинг маҳаллий чиқинди хомашёларида интенсив усулда етиштириш технологияси ишлаб чиқилган;

чиғаноқ қўзиқорини (P.ostreatus) уруғлик мицелийсини ифлосланишига сабаб бўладиган микроорганизмлар турлари аниқланиб, уларни микробиологик назорат қилиш усули аниқланган;

чиғаноқ қўзиқорини етиштириш даврида унинг ўсиши ва ривожланишига салбий таъсир қиладиган касаллик ва зараркунандаларнинг тур таркиби аниқланиб, унинг мева таналарини етиштиришда зарар келтирадиган касаллик ва зараркунандаларга қарши кураш чоралари ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

P.ostreatus қўзиқоринини сунъий етиштириш ва уни зарарли организмлардан ҳимоя қилиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:

P.ostreatus уруғлик мицелийсини ғўза чигити шелухасида кўпайтириш ва чиғаноқ қўзиқоринини ғўза чаноғида етиштириш технологияси Тошкент вилояти ЎртаЧирчиқ тумани “FRESH-ROZE”  МЧЖ, Тошкент вилояти Бўка тумани “Бўка олтин куз” деҳқон хўжалигида, Сирдарё вилояти Мирзаобод туманидаги “Гулистон инвест” МЧЖ фермер хўжалигида, Тошкент давлат аграр университети қошидаги “Фунги” марказида амалга оширилган бўлиб, бу синовлар ҳар бир хўжаликда  200-460 м²  ҳимояланган ёпиқ махсус иншоотларда жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 15 майдаги 02/029-38-сон маълумотномаси). Натижада субстрат таркиби сомон бўлган назорат вариантига нисбатан ҳосилдорлик 2,42 баробарга кўп бўлган ва чиғаноқ қўзиқоринини етиштиришда соф даромад 100 кг субстратга нисбатан 262500 сўмни ташкил этган;

Тошкент вилояти хўжаликларида чиғаноқ қўзиқоринини етиштириш камераларда аниқланган зараркунандаларга қарши «Димилин», 25% н.кук.  инсектициди, ҳамда «Фундазол», 50% н.кук. ва «Споргон», 500 г/кг, н.кук. фунгицидлари жорий этилган («Ўзагрокимёҳимоя» акционерлик жамиятининг 2018 йил 18 майдаги 02-13/982-сон маълумотномаси). Натижада етиштириш камераларидаги чиғаноқ қўзиқоринидан назорат вариантига нисбатан ҳар 100 кг субстратдан ўртача 11,5-11,8 кг ҳосилни сақлаб қолишга эришилган.