Юсупов Мухиддин Соатовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш”, 08.00.02–Макроиқтисодиёт (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Iqt196.

Илмий раҳбар: Салимов Бахтиёр Таджиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси ва Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.27.06.2017.I.15.01.

Расмий оппонентлар: Абдурахмонов Қаландар Ходжаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, академик; Умаров Сухроб Рустамович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.

Етакчи ташкилот:  Тошкент давлат аграр университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнингмақсади: иқтисодиётни модернизациялаш шароитида қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш бўйича илмий-амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари бозорининг конъюнктуравий ва нархлар тебранишлари (волотиллиги)ни  барқарорлаштириш ҳамда қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчиларининг минимал даромад олишларини таъминлаш мақсадида максимал ва минимал нархлардан фойдаланиб, давлат харид ва товар интервенцияларини амалга ошириш тавсия этилган;

истеъмол бозорларини гўшт маҳсулотлари билан тўлдириш ва улардаги нархларнинг барқарорлигини сақлаш мақсадида экин майдонлари таркибини диверсификациялаш ва чорвачиликнинг озуқа базасини мустаҳкамлашга оид таклифлар ишлаб чиқилган;

давлат эҳтиёжлари учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш харажатларини молиялаштиришда «имтиёзли кредитлаш» ўрнига «фьючерс битимлари»дан фойдаланиш бўйича тавсиялар илгари сурилган;

қишлоқ хўжалигини ривожлантириш бўйича дастурий мақсад ва вазифалари, қуйи дастурлари, асосий тадбирлар турлари ва муддатлари, молиялаштириш ҳажми ва манбалари, кўзда тутилган натижалар ҳамда иқтисодий самарадорликни баҳолаш индикаторларини ўзида мужассамлаштирган паспорт орқали пухта асосланган ўрта ва узоқ муддатли мақсадли давлат дастурларини ишлаб чиқиш таклиф қилинган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

 Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган таклифлар асосида

максимал ва минимал нархлардан фойдаланиб давлат харид ва товар интервенцияларини амалга ошириш бўйича тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги томонидан озиқ-овқат бозорларида нархлар ҳамда талаб ва таклиф нисбатларини тартибга солиш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқишда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги ММ-3-2/20-34-сон маълумотномаси). Мазкур тавсияларни амалиётда қўллаш озиқ-овқат бозорларида тақчиллик ёки ортиқча маҳсулот кириши натижасида юзага келадиган нархлар тебранишини барқарорлаштириш ҳамда аҳолининг озиқ-овқат маҳсулотлари билан барқарор таъминлаш имконини берган;

экин майдонлари таркибини диверсификациялаш ва чорвачиликнинг озуқа базасини мустаҳкамлашга оид тавсиялар ҳукумат ишчи гуруҳи томонидан истеъмол бозорларини гўшт маҳсулотлари билан тўлдириш ва уларнинг нархларини асоссиз ошишига йўл қўймаслик бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқишда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги ММ-3-2/20-34-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиялар истеъмол бозорларини гўшт маҳсулотлари билан барқарор таъминлаш ва нархларнинг барқарорлигини сақлаш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш имконини яратган;

давлат эҳтиёжлари учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш харажатларини молиялаштиришда «имтиёзли кредитлаш» ўрнига «фьючерс битимлари»дан фойдаланиш бўйича тавсиялари «2017–2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясини «Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили»да амалга оширишга оид давлат дастури»нинг 119-бандини шакллантиришда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги ММ-3-2/20-34-сон  маълумотномаси). Натижада пахта хомашёсини етиштириш харажатларини молиялаштиришда бозор механизмларини жорий этиш ва фермер хўжаликларининг моддий манфаатдорлигини ошириш  имкони яратилган;

қишлоқ хўжалигини  ривожлантириш бўйича ўрта  ва узоқ муддатга мўлжалланган давлат дастурларини амалга ошириш бўйича тавсиялари «2017–2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясини «Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили»да амалга оширишга оид давлат дастури»нинг 116-бандини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги ММ-3-2/20-34-сон  маълумотномаси). Натижада қишлоқ хўжалигини ўрта ва узоқ муддатда комплекс ривожлантириш бўйича концепция ва давлат дастурини шакллантириш имкони яратилган;

тадқиқотнинг айрим натижаларидан бакалавриат таълим босқичининг «Иқтисодиёт (қишлоқ хўжалиги)» йўналиши ўқув жараёнига жорий этилган «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» ўқув қўлланмасини яратишда фойдаланилган (28.02.2008 й.; №1646). Мазкур илмий натижалардан ўқув қўлланмада фойдаланиш қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг мазмуни ва ўзига хос хусусиятларини очиб беришга хизмат қилган.