Quchqarov Behzod Xoshimjonovichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Yarimo‘tkazgich-dielektrik chegara bo‘limi fazalarining dinamik xossalari», 01.04.10–Yarimo‘tkazgichlar fizikasi (fizika-matematika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.1.PhD/FM42.

Ilmiy rahbar: Mamatkarimov Odiljon Oxundadaevich, fizika-matematika fanlari doktori.

 Dissertatsiya bajarilgan muassasalar nomi: Namangan davlat universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat universiteti, PhD.28.02.2018.FM.60.01.

Rasmiy opponentlar: Karimov Abdulaziz Vaxitovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Karimov Ibroxim Nabievich, fizika-matematika fanlari doktori.

Yetakchi tashkilot: Farg‘ona davlat universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: n-tipdagi kremniy sirtiga qo‘rg‘oshin-bor-silikatli shishani qoplash bilan hosil qilingan metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalar chegara sohalarida ro‘y beradigan fizik jarayonlarga barcha turdagi ta’sirlar natijalarini o‘rganish orqali tok tashuvchilar dinamikasida muhim bo‘lgan faktorlarni aniqlashdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

qo‘rg‘oshin-bor-silikatli shishaning erish temperaturasi 670ºS dan yuqori bo‘lganda kremniy–shisha chegara sohasida lokallashgan elektron holatlari zichligining ortishi aniqlangan;

qo‘rg‘oshin ionlarida ushlab qolingan elektronlarni chiqarib yuborilishi va ularning invers qatlam zaryadlari bilan ta’sirlashuvi natijasida elektron injeksiyasiga uchratilgan strukturalar invers qatlamida zaryad shakllanish tezligining kamayishi aniqlangan;

metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalarda sig‘im relaksatsiyasi orqali nazariy hisoblangan fazaviy zaryad sohasi kengligining vaqtga bog‘lanishi orqali hajmiy va sirtiy generatsiya tezliklarini aniqlash usuli ishlab chiqilgan;

Al-n-Si–shisha–Al strukturalarga 2,5 MGs chastotali, 0,5 Vt quvvatli ul`tratovush bilan 40 minut davomida berilgan ta’sir yarimo‘tkazgich shisha chegara sohasida lokallashgan elektron holatlari integral zichligini kamayishi va yarimo‘tkazgichdagi hajmiy elektron holatlari energetik spektri o‘zgarmay qolishi aniqlangan;

metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalarga har tomonlama o‘ta yuqori chastotali ishlov berilganda sirt holat zichligining o‘zgarishi va sirtiy generatsiya tokining kamayishi natijasida fotosezgirlikning ortishi ko‘rsatilgan;

metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalarni proton bilan nurlantirish chegara sohasida musbat zaryadning ortishi va kelgusida termik ishlov berilishi uzilgan bog‘larning va o‘z navbatida chegara sohasi yaqinida lokallashgan musbat zaryadning kamayishi aniqlangan; 

termotsiklikishlov ta’sirida sirtiy holatlarning musbat zaryadlari zichligi kamayishini  asoslovchi fizik modeli ishlab chiqilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Kremniy asosli metall-shisha-yarimo‘tkazgich strukturalar xarakteristikalarining turli tashqi ta’sirlarga barqaror va chidamliligini aniqlash asosida:

yarimo‘tkazgich-dielektrik chegara sohasida zaryad tashuvchilar dinamikasi, zaryad shakllanish tezligi va miqdorining o‘zgarishi «FOTON» aksionerlik jamiyatida barqaror  xarakteristikaga ega bo‘lgan metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich tranzistorlar tayyorlashda foydalanilgan  («O‘zeltexsanoat» aksiyadorlik kompaniyasining 2017 yil 25 sentyabrdagi   02-1953-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalar asosidagi tranzistorlarning tezkorligini o‘nlab marta orttirish, sirqish tokini 5-10 marta kamaytirish imkonini bergan;

metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalarda ta’qiqlangan zona bo‘ylab holat zichligining o‘zgarish natijalari F-2-21 raqamli «Yarimo‘tkazgich-dielektrik chegarasidagi sirt holatlar zichligini aniqlashni matematik modellashtirish» loyihada metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalar chegara sohasidagi holat zichligining fizik jarayonlarga ta’sirini aniqlashda ishlatilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fan va texnologiyalar agentligining 2017 yil 13 noyabrdagi FTA–02–11/1068-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalardan foydalanish metall-dielektrik-yarimo‘tkazgich strukturalarda chegara sohasi fazasidagi holat zichligining shakllanishiga ta’sir etuvchi omillarning rolini aniqlash imkonini bergan.