Sayt test rejimida ishlamoqda

Дехқонов Даврон Бурхоновичнинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Тулипа Л. турлари бўйича янгича қарашлар: морфологияси, тарқалиши, молекуляр тадқиқот ва муҳофаза масалалари”, 03.00.05 - Ботаника (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рў йхатга олинган рақам: B2023.2.DSc/B189.
Илмий маслаҳатчи: Тожибаев Комилжон Шаробитдинович, биология фанлари доктори, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ботаника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ботаника институти, DSc.02/30.12.2019.В.39.01.
Расмий оппонентлар: Хасанов Фурқат Орунбоевич, биология фанлари доктори, профессор; Wеибанг Сун, Хитой Фанлар академияси Кунминг Ботаника институти профессори (Хитой); Лазков Георгии Анатолжевич биология фанлари доктори (Қиргʻизистон).
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация ё'налиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Тулипа турлари бўйича амалий морфологик ва биогеографик тадқиқотлар, пластом асосида молекуляр-таксономик баҳолаш, иқлим ўзгариши сенарийлари бўйича биоиқлимий моделлаштириш ва Миллий муҳофаза стратегиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тирик ўсимлик намуналарини морфологик тадқиқ қилиш асосида “Ўзбекистон флораси”нинг янги нашри учун Тулипа туркумининг замонавий конспекти тузилган;
Ўрта Осиё флорасида тарқалган 48 турнинг солиштирма морфологияси ўрганилган ва 24 белгилар асосда филогенетик дарахт яратилган; 
Ўрта Осиёнинг фитогеографик ва экорегионал ҳудудлари кесимида турлар хилма-хиллигининг марказлари аниқланган;
туркумнинг сексиялари ва турлари кесимида Ўзбекистон ҳудудида тарқалишини акс эттирувчи тўр тизимли хариталари яратилган;
иқлим ўзгаришининг турли сенарийлари бўйича 3 та географик ҳудудларда тарқалган турларнинг биоиқлимий моделлари яратилган;
уч турга мансуб иқлимий ўзгарувчиларнинг турларни тарқалишидаги аҳамияти моделлаштирилган;
ўн тўққиз та Тулипа турлари учун пластид геномининг тузилиши, таркиби ва генларнинг функсиялари тадқиқ қилинган;
йигирма тўққиз Тулипа турларининг молекуляр филогенетик дарахти ишлаб чиқилган ва турларнинг таксономик мақоми тахлил қилинган;
ташқи муҳит омилларини Тулипа популяцияларига салбий таъсирлари очиб берилган; 
Ўзбекистонда Тулипа турларини муҳофаза қилишнинг Миллий стратегияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Марказий Осиё ва Ўзбекистон флораларидаги Тулипа туркуми турларини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
Тулипа турларини тадқиқ қилиш ва муҳофаза чораларини кўриш мақсадида 32 турларга оид маълумотлар ГБИФ (Глобал Биодиверситй Информатион Фаcилитй) маълумотлар базасига киритилган ва жорий қилинган (Глобал биологик хилма-хиллик маълумотлар базасининг 2023 йил 26 июндаги маълумотномаси). Натижада Ўзбекистонда тарқалган турларнинг типи, морфологик тавсифи, тарқалиши, фенологияси ва экологиясига оид маълумотлар Тулипа турларини сексия ва турлар кесимида бир-биридан фарқлаш, турларни 1970 йилдан аввалги ва ҳозирги ҳолатини баҳолаш, турларни тарқалиши ва жойлашуви ҳақидаги маълумотларни халқаро даражада фойдаланиш имконини берган; 
Ўзбекистон Миллий Гербарийси (ТАШ) учун 26 турга мансуб 200 дан ортиқ гербарий намуналари топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2023 йил 9 июндаги 4/1255-1277-сонли маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Қизил китобига киритилган ноёб, йўқолиб бораётган ва эндемик турларнинг янги гербарий намуналари ТАШ нинг Ўрта Осиё бўлими коллекциясини сезиларли бойитган ва чуқурлаштирилган морфологик ҳамда биогеографик изланишларни олиб бориш имконини берган; 
Ўзбекистонда тарқалган 24 та Тулипа турлари Табиатни муҳофаза қилиш халқаро ташкилотининг йўқолиб кетиш хавфи остидаги турларнинг Қизил рўйҳатига (ИУCН Ред Лист) киритилган ва муҳофаза учун жорийлаштирилган (Табиатни муҳофаза қилиш халқаро ташкилотининг 2023 йил 27 июндаги маълумотномаси). Натижада Тулипа турларини халқаро даражада муҳофаза қилиш, уларни ноёблик даражасини баҳолаш, биогеографик маълумотлардан глобал миқиёсда фойдаланиш ва муҳофаза қилиш чораларни амалиётда қўллаш имконини берган.    

Yangiliklarga obuna bo‘lish