Sayt test rejimida ishlamoqda

Абдуллаев Меҳриддин Раззоқовичнинг 
диссертация ҳимоясисиз ихтиро патенти асосида фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I.    Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Маҳаллий синтетик маҳсулотлардан фойдаланган ҳолда хусусиятлари яхшиланган мотор ёқилғисини олиш технологиясини ишлаб чиқиш». 02.00.08 - Нефть ва газ кимёвий технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/T3223.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: «O‘ZLITINEFTGAZ» АЖ.
Илмий раҳбар: Сайдахмедов Элёрбек Эгамбердиевич, техника фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.03/30.12.2019.T.04.01.
II.    Тадқиқотнинг мақсади: муқобил маҳаллий синтетик компонентлардан фойдаланиб, эксплуатацион ва экологик хоссалари яхшиланган юқори сифатли композицион дизель ёқилғиларни ишлаб чиқиш технологиясини яратишдан иборат.
III.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
нефтни қайта ишлашнинг гидротозаланган дизель ёқилғиси ва янги экологик тоза компонент - GTL жараёнини синтетик дизель фракцияси асосида эксплуатацион ва экологик хоссалари яхшиланган композицион дизель ёнилғиларини  янги таркиби ва олиш усули ишлаб чиқилган (IAP 07328); 
илк бор нефтни қайта ишлаш заводининг гидротозаланган дизель ёқилғиси ҳамда GTL жараёнини 360оС гача бўлган ҳарорат оралиғида қайнайдиган синтетик дизель фракцияси асосида янги таркибли композицион дизель ёқилғиси ишлаб чиқилган, ундаги синтетик дизель фракцияси улуши 1 дан 50% гача бўлган миқдорда ташкил этади (IAP 07328); 
композицион дизель ёқилғиси таркибидаги GTL жараёнини синтетик дизель фракциясини оптимал чегаравий миқдорини аниқлаш мезони сифатида синтетик компонентни мойлантириш қобилиятини ифодаловчи келтирилган едирилиш доғи диаметри кўрсаткичидан фойдаланиш мумкинлиги асосланган;
таркибида асосан парафин углеводородлар мавжуд бўлган GTL жараёнининг синтетик дизель фракцияси композицион дизель ёқилғисининг қўшимча компоненти сифатида қўшилганда ёқилғининг цетан сони ва цетан индекси кўрсаткичлари 20 пунктгача ошиб композицион дизель ёқилғисини оловланиш ва ёнувчанлик хусусиятлари яхшиланиши аниқланган;
композицион дизель ёнилғисининг таркибига GTL жараёнининг синтетик дизель фракцияси қўшимча компонент сифатида 50% гача миқдорда қўшилганда олтингугурт миқдори сезиларли даражада - 4 ррm гача, полициклик ароматик углеводородларни миқдори - 3,17 % гача камайиши аниқланган, бунда чиқинди газларида токсик моддаларни - углерод моноксиди, азот оксидларини ва ёнмаган углеводородларни миқдорини нисбатан 30% камайиши аниқланган, бу композицион дизель ёқилғисининг экологик хусусиятлари яхшиланишини тавсифлайди;
ишлаб чиқилган композицион дизель ёқилғисидаги синтетик дизель фракцияси ушбу ёқилғини паст ҳарорат хусусиятларини яхшиланишига олиб келиши аниқланган, оптимал миқдордаги композицион дизель ёқилғисининг  филтрланишининг чегаравий ҳарорати минус 22оС га тенг бўлиб базавий гидротозаланган дизель ёқилғисини айнан шу кўрсаткичига нисбатан 15оС гача пасайиши аниқланган.  
IV.    Ихтирога патенти: 
«Композицион дизель ёқилғиси таркиби», № IAP 07328 - 2023 й.
Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ишлаб чиқилган нефтни қайта ишлашнинг гидротозаланган дизель ёқилғиси асосида GTL жараёнини синтетик дизель фракциясини экологик тоза компонент сифатида қўшиб юқори эксплуатацион ва экологик хусусиятларга эга бўлган янги таркибли композицион дизель ёқилғисининг олиш усули Бухоро нефтни қайта ишлаш заводида амалиётга жорий этилган (Бухоро нефтни қайта ишлаш заводининг 2023 йил 10-мартдаги Далолатномаси ҳамда “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2023 йил 09-июндаги № 08-611 сонли Маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқилган композицион дизель ёқилғиси учун сертификация органи томонидан янги «ДТ Евро-Л-II-K4-SSDF» ва «ДТ Евро-Л-II-K5-SSDF» маркали ярим синтетик дизель ёқилғиси сифатида сертификация қилинган ва Бухоро НҚИЗ ушбу маркали дизель ёқилғиларини серияли ишлаб чиқариш учун мувофиқлик сертификатига эга бўлиб (2023 йил 17 мартаги  № UZ.SMT.01.0079.89526394 сонли сертификати),  корхонада GTL жараёнининг экологик тоза дизель фракцияси асосида тайёр дизель ёқилғисини ишлаб чиқаришни 50% гача ошириш имконини берган; 
Мазкур ишланмага Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан (IAP 07328, 2023й.) ихтиро патенти берилган, ушбу GTL жараёнининг экологик тоза синтетик дизель фракциясидан фойдаланиб нефтни қайта ишлашдаги гидротозаланган дизель ёқилғиси асосида оловланиш ва ёнувчанлик даражаси юқорилиги, олтингугурт ва полициклик ароматик углеводородларни миқдори сезиларли даражада паст бўлиб чиқинди газларида токсик моддалари камайиши эвазига эксплуатацион ва экологик хоссалари яхшиланган ва энг замонавий ҳалқаро талабларга тўла жавоб бера оладиган композицион ярим ситнтетик дизель ёқилғиларини янги маркаларини ишлаб чиқариш, мавжуд технологик рецептуралар ва ишлаб чиқариш жараёнларини такомиллаштириш, рақобатдош экспортбоб тайёр дизель ёқилғиларини ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш имконини беради. Ҳозирги кунгача ихтиро асосида композицион ярим ситнтетик дизель ёқилғиси ишлаб чиқарилган ва 1,108 млрд. сўмлик соф иқтисодий самарага эришилган.


 

Yangiliklarga obuna bo‘lish