Сайфуллаева Назокат Қобулжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) Диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Маккажўхори ҳосилдорлиги ва донининг сифат кўрсаткичларига гербицидларни қўллаш меъёрларининг таъсири”, 06.01.08- Ўсимликшунослик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Qx424
Илмий раҳбар: Турдиева Нилуфар Мўминовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган муҳандислик технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами Андижон қишлоқ ҳўжалиги ва агротехнологиялар институти, PhD.05/30.10.2020.Qx.126.01.
Расмий оппонентлар: Жумабоев Зухриддин Мўминович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Чаршанбиев Умурзоқ Юлдашевич, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Наманган вилоятининг ўтлоқи‒бўз тупроқлари шароитида маккажўхорининг эртапишар навлар мисолида «НС 205 Ф1» дурагайи ва ўртапишар навлари мисолида «Молдавский 215 АМВ» навини асосий экин сифатида экиб, ундан юқори дон ҳамда кўк масса ҳосили етиштиришда бир йиллик ва кўп йиллик, бир паллали ҳамда икки паллали бегона ўтларга қарши кимёвий кураш тадбирларини ишлаб чиқишдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Илк бор Наманган вилоятининг ўтлоқи‒бўз тупроқлари шароитида маккажўхорининг эртапишар ва ўртапишар навларини асосий экин сифатида етиштиришда бир йиллик ва кўп йиллик, бир паллали ва икки паллали бегона ўтларга қарши гербицид турларини қўллаш муддатлари ва меъёрлари илмий ва амалий жихатдан асосланган;
Маккажўхори навлари уруғларини экиш билан бирга бегона ўтларга қарши Супер стомп 33% эм.к. гербицидини 3,0 л/га меъёрида қўллаш бир йиллик бошоқли ва икки паллали бегона ўтларни 86,6 фоизгача нобуд қилиши исботланган;
Маккажўхори навларини 2‒3 барг чиқариш даврида бегона ўтларга қарши Элюмис 105 гербицидини 1,0 л/га меъёрида қўллаш бир йиллик бошоқли ва икки паллали бегона ўтларни 88,6 фоизгача, бир ва кўп йиллик ғалласимон бегона ўтларни 89,1 фоизгача нобуд бўлишини таъминлаган;
Маккажўхори навлари уруғларини экиш билан бирга Супер стомп 33% эм.к. гербицидини 3,0 л/га меъёрида қўллаш дон ҳосилдорлигини 63,0‒63,7 ц/га, кўк масса ҳосилдорлигини 427,0‒430,7 ц/га, рентабеллик кўрсаткичини 162,7‒165,8 фоизга, 2‒3 барг чиқариш даврида Элюмис 105 гербицидини 1,0 л/га меъёрида қўллаш дон ҳосилдорлигини 66,0‒67,0 ц/га, кўк масса ҳосилдорлигини 437,0‒440,0 ц/га, рентабеллик кўрсаткичини 174,7‒176,1 фоизга юқори бўлишини таъминлашга хизмат қилганлиги илмий асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Наманган вилояти шароитида маккажўхорининг эртапишар ва ўртапишар навларини асосий экин сифатида етиштиришда бир йиллик ва кўп йиллик, бир паллали ҳамда икки паллали бегона ўтларга қарши кимёвий кураш тадбирларини қўллаш муддатлари ва меъёрларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқот илмий натижалари асосида:
чорвачиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари учун “Маккажўхори далаларида бегона ўтларга қарши кураш” номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 13 апрелдаги 07/33–04/2250–сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома фермер хўжаликларида маккажўхори навларини асосий экин сифатида экиб, юқори дон ва кўк масса ҳосили етиштиришда муҳим қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
маккажўхори уруғларини экиш билан бирга Стомп гербицидини 4,0 л/га, Супер стомп 33% эм.к гербицидини 3,0 л/га, маккажўхорини ўсув даврида (2‒3 барг чиқарган вақтида) Милодар дуо гербицидини 1,2 л/га, Элюмис 105 гербицидини 1,0 л/га меъёрларда қўллаш технологияси Наманган вилоятининг Уйчи туманида 29 гектар майдонга, Мингбулоқ туманида 56 гектар майдонга, Чортоқ туманида 35 гектар майдонга, жами 120 гектар майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 13 апрелдаги 07/33–04/2250–сон маълумотномаси). Натижада маккажўхори уруғларини экиш билан бирга Супер стомп 33% эм.к гербицидини 3,0 л/га, маккажўхорини ўсув даврида (2‒3 барг чиқарган вақтида) Элюмис 105 гербицидини 1,0 л/га меъёрларда қўллаш орқали юқори самарадорликка эришилган;
маккажўхори уруғларини экиш билан бирга Стомп гербицидини 4,0 л/га, Супер стомп 33% эм.к гербицидини 3,0 л/га, маккажўхорини ўсув даврида (2‒3 барг чиқарган вақтида) Милодар дуо гербицидини 1,2 л/га, Элюмис 105 гербицидини 1,0 л/га меъёрларда қўллаш технологияси Наманган вилоятининг Уйчи, Мингбулоқ, Чортоқ туманларида жами 120 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 13 апрелдаги 07/33–04/2250–сон маълумотномаси). Натижада анъанавий усулда етиштирилган маккажўхори майдонларига нисбатан гектаридан “НС 205 Ф1” дурагай навидан 64,0 центнер, “Молдавский 215 АМВ” навидан 67,0 центнер қўшимча дон ҳосили олиниб, рентабеллиги 29 фоизгача ортганлиги аниқланган.