Холиков Шукиржон Содиковичнинг
Фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифрлари (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Қуёш ички қатлаблари хусусиятларини фазо-вақт гелиосеисмик усуллар орқали текшириш”, 01.03.01 – астрономия (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.DSc/FM202.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги Фундаментал ва амалий тадқиқотлар институти,
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги Фундаментал ва амалий тадқиқотлар институти, DSc.03/31.03.2022.Т/FM.10.04.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ер ва космосдан олинган гелиосейсмик кузатувларни таҳлил қилиш; Қуёшнинг ички тузилишини ўрганиш, хусусан: юза-ости оқим тузилиши ва унинг вақт эволюциясини; фаол майдонлар ва уларнинг қуёш акустик тебранишлари билан ўзаро та'сирини; Қуёш меридионал айланишининг кенглиги ва чуқурлик профилини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: Қуёш физикаси жамоасига паст даражадаги қуёш тебранишларининг частота жадвалларининг бирламчи ўлчовлари тақдим этилади; биринчи марта Қуёш ички айланиш тезлиги ИРИС частота бўлиниш коеффициентлари ёрдамида олинган; Қуёш юзаси остидаги қуёш доғининг тасвири биринчи марта акустик тўлқинларнинг хоссалари ёрдамида қурилади; Қуёш конвектив зонасининг қаърида пайдо бўлган фаол майдон тасвири юзасига сузиб чиқмасидан 1-2 кун олдин 40-75 Мм чуқурликда аниқланади; қўлланган янги усул қуёш акустик радиусини тенги йўқ аниқлик билан ўлчаш имконини берди; Қуёш физикаси жамоасининг ба'зи а'золари томонидан юқори кенгликларда юз бериш айтилган иккиламчи айланмалар глобал меридионал оқимнинг сирт компоненти билан боғлиқ эмаслигини кўрсатувчи далилларни топдик; Ердан олинган ГОНГ кузатувлари ёрдамида қутблардан экваторга қайтувчи меридионал оқим компонентаси ўлчанди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ушбу тадқиқотда амалга оширилган ўлчовлар қуёш физикаси билан боғлиқ кўплаб текширувларда асосий таркибий қисм сифатида қўлланилган. Назарий қуёш динамо симуляциялари ўз моделларида капалак схемасини ҳосил қилиш мақсадида қайтиш меридионал оқим профилидан фойдаланган. Бизнинг ўлчовларимиздан қутбларга йўналган меридионал айланиш тезлиги қутб минтақаларига плазма оқими механизмига асосланган моделларининг энг муҳим таркибий қисми бўлиб, у қуёш фаоллиги даврини прогноз қилиш учун муҳим аҳамият касб этади.
