Балтаев Меирхан Батир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи):
“Метрополитен вагонининг динамик сифатлари кўрсаткичларини аниқлаш усулини такомиллаштириш”, 05.08.05 – “Темир йўлларнинг ҳаракатланувчи таркиби, поездларни тортиш ва электрлаштириш” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: (B2023.1.PhD/T3507)
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Рахимов Рустам Вячеславович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети, DSc.15/31.08.2022.T.73.07.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Третяков Александр Владимирович – техника фанлари доктори, профессор;
Турсунов Ҳуршид Маҳмуджанович – техника фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади метрополитен вагонининг динамик сифатлари кўрсаткичларини аниқлаш усулини такомиллаштириш учун илмий асосланган техник ечимларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
динамик кучлар таъсирида рама элементларининг юкланганлигини аниқлаш имконини берувчи Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқарилган метрополитен вагони аравачаси рамасининг чекли элементли модели ишлаб чиқилган;
метрополитен вагони аравачаси рамасига узатилаётган вертикал ва ён кучларни бир вақтнинг ўзида ўлчашга ва ўлчов аниқлигини оширишга имкон берувчи, ҳаракат давомида метрополитен вагони аравачаси рамасига таъсир қилувчи вертикал ва ён кучларни ўлчаш усули ишлаб чиқилган;
ҳаракатланувчи таркиб ва йўлнинг ўзаро динамик таъсири жараёнида вужудга келувчи кучлар қийматини юқори аниқликда ўлчаш имконини берувчи, поезд ҳаракати давомида метрополитен вагони аравачаси рамасига таъсир қилувчи фазовий кучларни ўлчаш усули ишлаб чиқилган;
метрополитен вагони аравачаси рамасига таъсир қилувчи вертикал ва ён кучларни ўлчашда метрополитен вагонининг вертикал ва горизонтал динамикаси кўрсаткичларини ўлчаш аниқлигига бўйлама кучларнинг таъсири аниқланган;
поезд ҳаракати давомида метрополитен вагони аравачаси рамасига таъсир қилувчи вертикал ва ён кучларни узлюксиз ўлчаган ҳолда динамик жараёнларни қайд этиш имконини берувчи метрополитен вагонининг вертикал ва горизонтал динамикаси кўрсаткичларини аниқлаш бўйича ҳаракат-динамик синовларни ўтказиш дастури ва услубиёти ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши қуйидагилардан иборат:
Метрополитен вагонининг динамик сифатлари кўрсаткичларини аниқлаш усулини такомиллаштириш бўйича олиб борилган илмий тадқиқотлар асосида:
ҳаракат пайтида метрополитен вагони аравачаси рамасига таъсир қилувчи вертикал, ён ва бўйлама кучларни ўлчашнинг ишлаб чиқилган усуллари ва ўлчовларни амалга ошириш ускуналари “Тошкент метрополитени” УК га тегишли 81-717 ва 81-714 русумли метрополитен вагонларини капитал таъмирдан сўнг вертикал ва горизонтал динамикаси кўрсаткичларини аниқлашда “Тошкент йўловчи вагонларини қуриш ва таъмирлаш заводи” АЖ да жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт Вазирлигининг 2023-йил 13-мартдаги № 2/1558 маълумотномаси). Натижада, ҳаракатланувчи таркиб ҳаракати пайтида йўловчилар қулайлиги ва хавфсизлик масалаларига тегишли бўлган метрополитен вагонининг вертикал ва горизонтал динамикаси кўрсаткичларини аниқлаш учун керак бўлган метрополитен вагони аравачаси рамасига таъсир қилувчи кучларни ўлчаш аниқлиги ошган.
ишлаб чиқилган ҳаракат-динамик синовларни ўтказиш дастури ва услубиёти “Тошкент метрополитени” УК га тегишли 81-717 ва 81-714 русумли метрополитен вагонларини капитал таъмирдан сўнг поезд ҳаракати давомида метрополитен вагони аравачаси рамасига вертикал ва ён кучлар таъсирида динамик жараёнларни узлюксиз қайд этишда “Тошкент йўловчи вагонларини қуриш ва таъмирлаш заводи” АЖ да жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт Вазирлигининг 2023-йил 13-мартдаги № 2/1558 маълумотномаси). Натижада, метрополитен вагонининг динамик синовларини ўтказиш вақти ва харажатларининг қисқариши, олинаётган ишончли ва аниқ статистик маълумотлар ҳажмининг ошиши, экспериментал ўлчаш участкаларига чиқиш сонининг қисқариши ҳисобига кутилаётган иқтисодий самарадорлик 240 миллион сўмни ташкил этган.