Кадирова Зулайхо Абдухалимовнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Глобаллашув шароитида Ўзбекистоннинг халқаро меҳнат бозорига интеграциялашуви», 08.00.09–Жаҳон иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.PhD/Iqt45.

Илмий раҳбар: Ориқова Дилором Абдурахимовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети, DSc.27.06.2017.Tar/Yu/I/S/24.01.

Расмий оппонентлар: Исламов Бахтиёр Анварович, иқтисодиёт  фанлари доктори, профессор; Расулова Дилфуза Валиевна,  иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Глобаллашув шароитида Ўзбекистон Республикасининг халқаро меҳнат бозорига интеграциялашув жараёнлари ва истиқболлари бўйича илмий, услубий ҳамда амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

халқаро меҳнат бозорига интеграциялашув жараёни натижаларининг иқтисодий самарадорлигига эришиш учун меҳнат мигрантларининг мамлакатга кириб келаётган пул ўтказмаларини инвестиция шаклида уй-жой кредитларига йўналтириш, реэмиграция жараёнларини рағбатлантириш механизми такомиллаштирилган;

хорижда фаолият кўрсатаётган ўзбекистонлик мигрантларнинг меҳнат муҳофазаси, ижтимоий ҳимояси ва тиббий суғурталаш механизмини такомиллаштириш йўналишлари ишлаб чиқилган;

ташқи меҳнат миграциясининг узоқ муддатли стратегияда мамлакатдаги иқтисодий ўсиш ва ишсизлик муаммосини ҳал қилишга етарли туртки бера олмаслиги, аксинча, хизмат кўрсатиш тармоқларини ривожлантириш, маҳаллий ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш ва хорижий инвес-тицияларни жалб қилиш учун қулай шарт-шароитларини яратиш каби чора-тадбирлар миллий иқтисодиёт тараққиётини рағбатлантириши асосланган;

Ўзбекистоннинг халқаро меҳнат бозорига интеграциялашувини такомиллаштиришда альтернатив меҳнат бозорлари билан ҳамкорлик қилиш йўналишлари ишлаб чиқилган;

IV. Диссертацияни амалиётга жорий этилган илмий натижалари.

Глобаллашув шароитида Ўзбекистоннинг халқаро меҳнат бозорига интеграциялашуви тадқиқоти бўйича олинган натижалар асосида:

тадқиқот натижалари асосида ишлаб чиқилган Корея Республикасида меҳнат фаолиятини юритиш истагида бўлган фуқароларга мазкур мамлакатга бориш ва меҳнат қилиш тартиблари ва талаблари, меҳнат мигрантларининг ҳуқуқ ва эркинликлари, меҳнат миграциясини қонуний шаклда амалга ошириш афзалликлари, Корея Республикаси қонунчилигида меҳнат мигрантлари учун белгиланган хуқуқий меъёрлар акс эттирилган махсус услубий қўлланма «Одам савдосига қарши курашиш бўйича Идоралараро комиссия» томонидан тасдиқланган «Хорижда ишлашнинг қонуний асослари ҳамда одам савдосига қарши курашишнинг мазмун - моҳиятини ёшларга тушунтиришга қаратилган «Одам савдоси–давр муаммоси» тарғибот лойиҳасини амалга ошириш юзасидан Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Вазирлигининг Ташқи меҳнат миграцияси агентлиги (ТММА)нинг 2015-2016 йилларга мўлжалланган чора-тадбирлари режасининг «Аҳолини одам савдосининг салбий омиллари тўғрисидаги хабардорлигини ошириш» банди ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Вазирлигининг ТММАнинг 2016 йил 13 декабрдаги A105-3894-сон маълумотномаси). Ушбу услубий қўлланманинг ишлаб чиқилиши аҳоли бандлигини таъминлаш самарадорлигининг ошишига, аҳолининг меҳнат миграцияси ҳақидаги билим ва тасаввурларининг кенгайишига, мигрантларнинг ўз ҳуқуқ ва бурчлари ҳамда имкониятларини тўғри ва аниқ англаб етишига, меҳнат миграцияси жараёнида аҳолининг қонуний равишда иштирок этиш истагини оширишга, ноқонуний меҳнат миграцияси муаммосини олдини олишга ва меҳнат мигрантларининг хориждаги шарт-шароитларга ижтимоий мослашувларини енгиллаштиришга хизмат қилган;

меҳнат мигрантлари орасида олиб борилган социологик тадқиқотлар натижалари таҳлилига асосланган хулосалар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2015 йил 12 мартдаги «Республикада маънавий-маърифий ишларни янада такомиллаштириш тўғрисида»ги 07/2-141-сонли қарорининг «Хорижда ишлашни истаётган шахсларнинг оилавий шароити, чиқиш сабабларини ўрганиш бўйича социологик сўровларни ўтказиш учун махсус дастур ишлаб чиқиш» банди ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Вазирлигининг ТММАнинг 2016 йил 13 декабрдаги A105-3894-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижалар ва хулосалар Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Вазирлигининг ТММАнинг меҳнат мигрантларининг меҳнат муҳофазаси, ижтимоий ҳимояси ва тиббий суғурталаш билан боғлиқ механизмини такомиллаштиришда ўз самарасини берган;

халқаро меҳнат бозорига интеграциялашув бўйича хорижий тажрибанинг қиёсий (Туркия Республикаси, Филиппин ва Марокаш Қироллиги мамлакатлари) таҳлили асосида аниқланган илмий хулосалар Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Вазирлигининг ТММА орқали чет элларга ишга юборилаётган фуқароларни ҳуқуқий жиҳатдан қўллаб-қувватлаш ва ҳимоя қилиш механизмини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Вазирлигининг ТММАнинг 2016 йил 13 декабрдаги A105-3894-сон маълумотномаси). Мазкур таклиф мамлакатда олиб борилаётган миграция сиёсатининг шаффофлигини таъминлашга, меҳнат миграциясининг салбий оқибатларини юмшатишга хизмат қилган;

Ўзбекистонлик меҳнат мигрантларининг пул ўтказмаларидан самарали фойдаланиш ва реэмиграция жараёнларини рағбатлантириш бўйича берилган таклиф ва тавсиялар асосида АТБ «Қишлоқ қурилиш банк»ида «Халқаро пул ўтказмаларини амалга ошириш тартиби тўғрисида»ги низомга пул маблағларини жўнатиш ва олиш чегараларини ўрнатиш ҳамда уларни мақсадли ишлатилишига доир қисмига, яъни «Чет элдан юборилган пул маблағларидан фойдаланиш» бўйича бандларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилган (АТБ «Қишлоқ қурилиш банк»ининг 2016 йил 15 ноябрдаги 03/24-09-9260-сон маълумотномаси). Ушбу механизм меҳнат мигрантларининг пул ўтказмаларини Ўзбекистон банк тизимига қонуний ва шаффоф тарзда киритилишига, банк тизимига валюта тушумлари салмоғининг ортишига, фуқаро маблағларининг кафолатли сақланишига, узоқ муддатли даромадлар келтирувчи манбаларни шакллантиришга ва реэмиграция жараёнларини рағбатлантиришга хизмат қилган.