Xamroyeva Dilafro‘z Namozovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Berilganlarning interval aniqmaslik shartida algebraik xos qiymat muammolarini yechish algoritmlari”, 05.01.07 – Matematik modellashtirish. Sonli usullar va dasturlar majmui (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.4.PhD/FM453.
Ilmiy rahbar: Yuldashev Ziyavidin Xabibovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Navoiy davlat pedagogika instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti huzuridagi DSc.03/30.12.2019.FM.01.02 raqamli ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Normurodov Chori Begaliyevich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Kalxanov Polatbek Jumabayevich, fizika-matematika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Qarshi davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: algebraik xos qiymat muammosini yechishning interval usullari, algoritmlari va dasturiy ta’minotini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
simmetrik va nosimmetrik interval matrisalarning xos qiymatlari to‘plamlarining quyi va yuqori chegaralarini hisoblash formulalari olingan;
maxsus qirra matrisalarini qurish yo`li bilan interval matrisalar xos qiymatlarining mos intervallarga tegishlilik baholari topilgan;
interval matrisalar dominant xos qiymatlar to‘plami chegaralarini hisoblash uchun xos qiymatlar qismiy muammosini yechishning darajali va skalyar ko‘paytmalar usullarining modifikatsiyalangan algoritmlari ishlab chiqilgan;
ishlab chiqarish xarajatlari matrisasining xos qiymatlari uchun o‘rnatilgan shart asosida tarmoqlararo iqtisodiy balans interval modelining mahsuldorlik masalasi yechilgan;
parametrlarning interval aniqmaslik shartida avtomobil osma tuzilmasi yopiq boshqariluvchi tebranish tizimi sifatida qaralib, holat matrisasi xos qiymatlari asosida tebranish tizimi turg`unligining baholari olingan;
interval arifmetika asosida xos qiymat to‘liq va qismiy muammolarini yechish algoritmlari qurilgan va ularga mos dasturiy ta’minot ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Berilganlarning interval aniqmaslik shartida algebraik xos qiymat masalalarini yechish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar quyidagi yo‘nalishlarda amaliyotga joriy etilgan:
interval xos qiymatlarning to‘liq muammosini yechish usullari, algoritmlari va dasturiy ta’minotidan 06/2020-E - “Navoiy kon-metallurgiya kombinati muhandislik inshootlarida generator majmualarini ishlab chiqish va o‘rnatish” mavzusidagi amaliy ilmiy-tadqiqot loyihasida generator majmualarini mexanik tuzilmalari holatini diagnostika qilish masalalarini yechishda foydalanilgan (Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universitetining 2023-yil 2-fevraldagi №01-04/258-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi muhandislik inshootlarida generatorlarni o‘rnatishda “inshoot-asos” mexanik tuzilmasining turg‘unligini aniqlash imkonini bergan.
xos qiymatlar qismiy muammosini yechishning interval usullari va algoritmlaridan OT-F4-28 raqamli “Giperbolik sistemalar uchun adekvat hisoblash modellarini qurish” mavzusidagi davlat ilmiy-tadqiqot loyihasida dissipativ chegaraviy shartlar asosida berilgan bir o‘lchovli chiziqli giperbolik sistemalar yechimlari turg‘unligini baholashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy universitetining 2023-yil 8-fevraldagi 04-11/636-son ma’lumotnomasi). Interval usullarni qo‘llash orqali olingan sonli natijalar Lyapunov funksiyasining diskret analogi uchun aprior baholarni tahlil qilish imkonini bergan.