Sayt test rejimida ishlamoqda

Нурова Гулчехра Тишабайевнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз тилида гап кенгайишининг таркибий-мазмуний таҳлили ва унинг рус тилига таржимаси”, 10.00.06 – Қиёсий адабиёцҳунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2021.3.ПҳД/Фил1985.
Илмий раҳбар: Мирзайев Ибодулла Камолович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давла чет тиллар институти, ПҳД.03/30.12.2019. Фил/Пед.83.01.
Расмий оппонентлар: Киселев Дмитрий Aнатолевич, филология фанлари доктори (ДСc), доцент; Раҳимов Ғанишер Ҳудойқулович, филология фанлари доктори (ДСc), профессор.
Йетакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади инглиз тилида гап кенгайишининг таркибий-мазмуний ва инглиз тилини модификациялашдаги замонавий воқеликлар ва тенденсияларни, уни рус тилига таржима қилиш бўйича тависиялар ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз тилида гап таркибининг воқелантирувчи бирликлар моҳияти ва тамойиллари тушунчасининг структур-семантик, когнитив, синтактик-семантика каби ёндашувлари аниқланган;
ҳозирги инглиз тилида гапнинг бош ва иккинчи даражали бўлакларининг кенгайиш, предикат ва мураккаблашиш хусусиятларининг ўзаро таъсирлашув жараёнлари аниқланган;
замонавий инглиз тилида кесим ва гапнинг бошқа бўлаклари кенгайишига хос валентлик, аргументатив, прагмасемантик каби хусусиятлари аниқланган;
инглиз тилидаги гапларнинг кенгайтирилган тузилмаларини рус тилига таржима қилишнинг модуляция, умумийлаштириш, аниқлаштиришдаги ўзига хос хусусиятлари ҳозирги инглиз тили гапларини рус тилига таржима қилишдаги антономик, синономик қийинчиликларни бартараф етиш бўйича синтактик ўхшашлик, сўзма-сўз таржима каби тавсиялар ишлаб чиқилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз тилидаги жумлалар ва уларнинг рус тилига таржимасининг бош ва иккинчи даражали бўлакларини кенгайтириш йўлларини белгилаш буйича ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:
инглиз тилида гап таркибининг воқелантирувчи бирликлар моҳияти ва тамойиллари тушунчасининг структур-семантик, когнитив, синтактик-семантика каби ёндашувлари аниқланганлиги, ҳозирги инглиз тилида гапнинг бош ва иккинчи даражали бўлакларининг кенгайиш, предикат ва мураккаблашиш хусусиятларининг ўзаро таъсирлашув жараёнлари юзасидан илмий натижаларидан Йевропа Иттифоқи томонидан Ерасмус + 2016-2018-йилларга:561624-ЕПП-1-2015-УК-ЕППКA2-СП-ЕРAСМУС+CБҲЕ ИМЕ дастури учун ишлаб чиқилган “Ўзбекистон олий таълим тизимидаги жараёнларни модернизация ва халқаролаштириш” инновацион тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021-йил 1-апрелдаги 760-сон маълумотномаси). Натижада инновацион тадқиқот лойиҳаси асосида яратилган услубий кўрсатмаларни ишлаб чиқишга янги ёндашув сифатида ўқитувчиларнинг тил ва мулоқот кўникмалари оширилган, таълим сифати мустаҳкамланган ҳамда инглиз тилида нутқ тузилишини кенгайтириш қонуниятлари ўзлаштирилган ва инглиз тили гап структураларини рус тилига таржима қилиш малакалари ривожлантирилган;
ҳозирги инглиз тилида гапнинг бош ва иккинчи даражали бўлакларининг кенгайиш, предикат ва бошқа гап бўлакларининг мураккаблашиш хусусиятлари аниқланганга оид илмий хулосалардан Самарқанд давлат чет тиллар институти томонидан 2014-2015-йилларга амалга оширилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассисликлари бўйича ахборот-коммуникация технологиялари асосида виртуал ресурсларни яратиш ва жорий етиш” инновацион тадқиқот лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021-йил 28-августдаги 1792-сон маълумотномаси). Натижада инглиз тилидаги бош ва иккинчи даражали бўлакларнинг кенгайиши ва мураккаблашишида прагматик омилларнинг таъсирини аниқлаш усуллари ва уларни рус тилига таржима қилиш стратегиялари “Инглиз тили”, “Махсус матнлар таржимаси” каби фанлардан виртуал ресурсларни яратишга хизмат қилган; 
биринчи марта инглиз тилидаги гапларнинг кенгайтирилган тузилмаларини рус тилига таржима қилишнинг модуляция, умумийлаштириш, аниқлаштиришдаги ўзига хос хусусиятлари ҳозирги инглиз тили гапларини рус тилига таржима қилишдаги антономик, синономик қийинчиликларни бартараф етиш бўйича синтактик ўхшашлик, сўзма-сўз таржима каби тавсиялар ишлаб чиқилган ва компенсация, калкалаш каби турли таржима стратегияларини қўллаш усуллари борасидаги тавсиялардан 2017-2020-йилларга мўлжалланган ОТ-Ф1-138 “Темурийлар даврида яратилган “Хамса”ларнинг компаративистик тадқиқи” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган, хусусан, инглиз тили таржимонлари учун тавсиялар ва таржима муаммоларини бартараф етиш йўллари ишлаб чиқилган (Самарқанд давлат университетининг 2022-йил 25-мартдаги 20-1115-сон гувоҳномаси). Натижада самарали таржима тамойилларини ўрганишга тегишли ишлаб чиқилган тавсиялар назарий ва амалий аҳамиятга оид натижалардан фойдаланиш Aлишер Навоий матнлари таржимасида сабаб-оқибат муносабатлари ва фарқларни бартараф етиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish