Абитов Илнур Илдусовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Такрорий экилган соя навларининг ҳосилдорлигига экиш усули ва маъдан ўғитлар меъёрининг таъсири», 06.01.08–Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Qх242.

Илмий раҳбар: Атабаева Ҳалима Назаровна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.

Расмий оппонентлар: Ибрагимов Назирбай Мадримович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Ёрматова Диларом Ёрматовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Андижон қишлоқ хўжалик институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Тошкент вилоятининг типик бўз тупроқлари шароитида соя навларини анғизга экишнинг ўсимликни ўсиши, ривожланиши, юқори ва сифатли дон ҳосили олиш, арзон ва юқори рентабелликни таъминлайдиган экиш усули, озиқланиш майдони ва фосфорли, калийли ўғитларни мақбул қўллаш меъёрларини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор суғориладиган типик бўз тупроқлари шароитида соя навларини анғизга экишда дон ҳосилдорлиги ва сифатини  оширадиган, ҳосилни қисқа муддатда йиғиб олишни таъминлайдиган экиш усуллари ишлаб чиқилган;

cоя навларини анғизга тор қаторлаб экишда соя навларининг ўсиши, ривожланиши, юқори ва сифатли дон етиштиришни таъминлайдиган мақбул экиш меъёрлари аниқланган;

анғизда етиштиришда соя навларининг биологиясига мос келадиган, юқори ва сифатли дон ҳосилини таъминлайдиган фосфорли ва калийли ўғитларни қўллашнинг мақбул меъёрлари аниқланган;

cоя навларини анғизда етиштиришда экиш усули, озиқланиш майдони ва маъдан ўғитларнинг мақбул меъёрларининг самарадорлиги аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Соя экинини кузги буғдой анғизига турли усулларда экишнинг афзалликларини аниқлаш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида: 

фермер хўжаликларига қўлланма сифатида «Дуккакли дон экинларни етиштириш агротехнологияси» тавсияномаси ишлаб чиқилган ва тасдиқланган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2017 йил 22 декабрдаги 02/21-659-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома Тошкент ва Самарқанд вилоятлари фермер хўжаликларида буғдойдан сўнг такрорий экилаётган соя экинидан юқори ва сифатли ҳамда таннархи арзон бўлган дон ҳосили олиш учун хизмат қилган;

Тошкент вилояти шароитида сояни кузги буғдой анғизига турли усулларда ва мақбул экиш меъёрларда етиштириш агротехнологиялари Тошкент вилояти, Қибрай туманида ҳамда Самарқанд вилояти Пахтачи туманида жами 6 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2017 йил 22 декабрдаги 02/21-659-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида кузги буғдой анғизига тор қатор усулида экилган «Орзу» навидан ўртача гектаридан 22,3 центнер ҳосил олиниб, 3,50-3,90 млн. сўм ва «Нафис» навидан 25,0 центнер ҳосил олиниб, 4,84-4,80 млн. сўм соф фойда олишга эришилган; 

фосфорли ва калийли ўғитларни сояда самарали қўллаш агротехнологияси Тошкент вилоятининг Ўрта-Чирчиқ туманида ҳамда Самарқанд вилоятининг Пахтачи туманида жами 11 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2017 йил 22 декабрдаги 02/21-659-сон маълумотномаси). Натижада соянинг «Генетик-1» навидан гектарига 22,1 центнер ҳосил олиниб, 2,84-2,87 млн. сўм ва «Орзу» навидан 24,0 центнер ҳосил олиниб, 3,0-3,98 млн. сўм соф фойда олинган.