Aлимова Йелена Геннадевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўсмирлик даврида шахсни ҳимоя қилиш механизмларининг ижтимоий-психологик хусусиятлари», 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2019.2.ПҳД/П112.
Илмий раҳбар: Сафоев Нуриддин Салихович, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, ПҳД.03/30.12.2021.П.26.02.
Расмий оппонентлар: Aбдурасулов Рустам Aбдураимович, психология фанлари доктори, профессор; Мухтаров Еркин Мустафаевич, психология фанлари номзоди, доцент.
Йетакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади ўсмирлик даврида шахсни ҳимоя қилиш механизмларининг ижтимоий-психологик хусусиятларини ўз-ўзини ҳурмат қилиш даражасига боғлиқ еканлигини аниқлаш ҳамда ўсмирларнинг ижтимоий мослашув кўникмаларини шакллантиришга доир тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўсмирлик давридаги ижтимоий мослашув жараёни билан боғлиқ инқирозлар таъсирига кўра «Мен»ни невротик, ахлоқий, реал хавотирланишдан муҳофазалаш стратегиясини конатив соҳага интеграцияси туфайли улар хулқ-атворида «проексиялаш», «регрессия», «гиперкомпенсациялаш», «рад етиш» психологик ҳимоя механизмларининг устувор ҳарактерга ега еканлиги далилланган;
ўсмирлик даврида психологик ҳимоя механизмларининг шаклланишида ижтимоий мослашув жараёнида интерналлик ва ескапизм хусусиятларининг ўзаро интегратив ривожланишидаги дифференсиал фарқлар туфайли «ўз-ўзини қабул қилиш», «бошқаларни қабул қилиш» омилларининг устувор ҳарактерга ега еканлиги далилланган;
ўз-ўзига баҳони мувофиқлаштириш ва ижтимоий адаптация кўникмаларини шакллантириш учун шахслараро муносабатларда конструктив Егонинг ҳиссий ва конатив компонентларини рефлексияга боғлиқ равишда ўзаро уйғун намоён бўлиши туфайли ўсмирлар билан олиб бориладиган психологик хизматга «Мен, сиз, улар» номли метафорик ассоциатив хариталарни киритиш зарурлиги асосланган;
ўсмирларда психологик ҳимоя механизмларини барқарорлашувида шахснинг ўз-ўзига ва бошқаларга нисбатан емоционал муносабатини иродавий хусусиятлар билан интегратив намоён бўлиши туфайли ота-онанинг психоемоционал тажрибаси усутувор ҳарактерга ега еканлиги асосланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўсмирлик даврида шахсни ҳимоя қилиш механизмларининг ижтимоий-психологик хусусиятларига оид муаммони тадқиқ етиш натижасида:
ўсмирлик давридаги ижтимоий мослашув жараёни билан боғлиқ инқирозлар таъсирига кўра «Мен»ни невротик, ахлоқий, реал хавотирланишдан муҳофазалаш стратегиясини конатив соҳага интеграцияси туфайли улар хулқ-атворида «проексиялаш», «регрессия», «гиперкомпенсациялаш», «рад етиш» психологик ҳимоя механизмларининг устувор ҳарактерга ега еканлиги далиллашга оид таклифлар Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-сон буйруғи асосида «Умумий психология» модулига киритилган (Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-м-сон маълумотномаси). Натижада ўсмирлик давридаги ижтимоий мослашув жараёни билан боғлиқ инқирозларда шахс хулқ-атворидаги устувор психологик ҳимоя механизмларини аниқлаш имконияти яратилган;
ўсмирлик даврида психологик ҳимоя механизмларининг шаклланишида ижтимоий мослашув жараёнида интерналлик ва ескапизм хусусиятларининг ўзаро интегратив ривожланишидаги дифференсиал фарқлар туфайли «ўз-ўзини қабул қилиш», «бошқаларни қабул қилиш» омилларининг устувор характерга ега еканлиги далилланган хулосалар Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-сон буйруғи асосида «Шахс психологияси» модулига киритилган (Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-м-сон маълумотномаси). Натижада ўсмирлик даврида психологик ҳимоя механизмларининг шаклланишида ижтимоий мослашув жараёнида интерналлик ва ескапизм хусусиятларининг ўзаро интегратив ривожланишига оид омилларни аниқлаш имкони кенгайтирилган;
ўз-ўзига баҳони мувофиқлаштириш ва ижтимоий адаптация кўникмаларини шакллантириш учун шахслараро муносабатларда конструктив Егонинг ҳиссий ва конатив компонентларини рефлексияга боғлиқ равишда ўзаро уйғун намоён бўлиши туфайли ўсмирлар билан олиб бориладиган психологик хизматга «Мен, сиз, улар» номли метафорик ассоциатив хариталарни киритиш зарурлиги асосланганлигига оид таклифлар Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-сон буйруғи асосида «Шахс психологияси» модулига киритилган (Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-м-сон маълумотномаси). ўз-ўзига баҳони мувофиқлаштириш ва ижтимоий адаптация кўникмаларини шакллантириш учун шахслараро муносабатларда конструктив Егонинг ҳиссий ва конатив компонентларини рефлексияга боғлиқ равишда ўзаро уйғун намоён бўлишига оид коррексион таъсир усулларини таҳлил қилиш имконияти яратилган;
ўсмирларда психологик ҳимоя механизмларини барқарорлашувида шахснинг ўз-ўзига ва бошқаларга нисбатан емоционал муносабатини иродавий хусусиятлар билан интегратив намоён бўлиши туфайли ота-онанинг психоемоционал тажрибаси усутувор ҳарактерга ега еканлиги асосланганлигига оид тавсиялар Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-сон буйруғи асосида «Педагогик психология» модулига киритилган (Низомий номидаги ТДПУ қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2022 йил 28 декабрдаги ПМ-28-м-сон маълумотномаси). Натижада ўсмирларда ўз-ўзини баҳолаш даражаси ва психологик ҳимоя механизмлари ўртасидаги муносабатни аниқлаш ва ўсмир ўқувчилар билан ишлашнинг психокоррексия усулларини ишлаб чиқишга шароит яратилган.
