Машарипова Феруза Жуманазаровнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И.    Умумий маълумотлар. 
“CБИ ва СТЕМ технологиялари асосида бўлажак биолог ўқитувчиларнинг ўқиш компетенсиясини такомиллаштириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси роъйхатга олинган рақам: Б2021.4.ПҳД/Пед2560.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
Илмий раҳбар: Aҳмедова Лайло Толибжоновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият коърсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Урганч давлат университети ҳузуридаги ПҳД.03/30.12.2019.Фил.55.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ходжаниязов Сардор Умарович, педагогика фанлари доктори, профессор; Сабирова Гулноза Садиковна, педагогика фанлари доктори, доцент.
Йетакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йоъналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ.Тадқиқот ишининг мақсади инглиз тилида CБИ ва СТЕМ технологиялари асосида бўлажак биология ўқитувчиларининг ўқиш компетенсиясини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
ИИИ.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бўлажак биолог ўқитувчиларига чет тилда ахборот-коммуникацион технологиялар ва интернет манбаларидан самарали фойдаланган ҳолда ўқиш компетенсиясини ривожлантириш стратегияларининг дидактик асослари CБИ ва СТЕМ технологиясини киритиш асосида такомиллаштирилган;
махсус йўналишларда инглиз тилини ўқитишда инглиз ва ўзбек тилларининг интерференсия ва транспозиция ҳодисалари, хусусан, ихтисосликка оид тилни ўрганишда юзага келадиган қийинчиликлар типологияси аниқланган;
бўлажак биолог ўқитувчиларни тайёрлаш учун CБИ ва СТЕМ технологияси мақсад ва мазмунига асосланган, ихтисослик малака талаблари сингдирилган янги “Хорижий тил” фан дастури, ТЕСОЛ дарс форматларини инобатга олган ҳолда, жаҳон стандартига мос янги форматдаги дарс режаси намунаси ишлаб чиқилган;
ўзбек аудиториясига мосланган ҳолда такомиллаштирилган CБИ/СТЕМ технологиялари бўйича бўлажак биолог ўқитувчиларнинг ўқиш компетенсиясини такомиллаштириш билан боғлиқ ўқув материаллари, дарсни ташкил қилиш, дарс жараёнида қўлланиладиган усуллар, методлар ва ёндашувларни танлаш ва қўллаш стратегияларига оид методик тавсиялар ишлаб чиқилган.
ИВ.Тадқиқот натижаларининг жорийланиши. CБИ ва СТЕМ технологиялари асосида бўлажак биолог ўқитувчиларнинг ўқиш компетенсиясини такомиллаштириш мавзусида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
бўлажак биолог ўқитувчиларига чет тилда ахборот-коммуникацион технологиялар ва интернет манбаларидан самарали фойдаланган ҳолда ўқиш компетенсиясини ривожлантириш стратегияларининг дидактик асослари CБИ ва СТЕМ технологиясини киритиш асосида такомиллаштирилганлиги юзасидан таклифлар Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари ва илғор технологияларни татбиқ етиш маркази фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари ва илғор технологияларни татбиқ етиш марказининг 2022-йил 28-октябрдаги 02/01-01-58-сон маълумотномаси). Натижада УрДУ, БухДУ ва Aжиниёз номидаги НДПИ биология ихтисослиги талабаларининг соҳа еҳиёжига мос ўқиш компетенсиясини такомиллаштиришга еришилган;
махсус йўналишларда инглиз тилини ўқитишда инглиз ва ўзбек тилларининг интерференсия ва транспозиция ҳодисалари, хусусан, ихтисосликка оид тилни ўрганишда юзага келадиган қийинчиликлар типологияси аниқланганлиги юзасидан хулосалар Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиали томонидан олиб борилган Ф3-2016-0908165532-рақамли “Қорақалпоқ тилининг янги алфавит ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси (2017–2020) мавзусидаги фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2022-йил 12-декабрдаги 368-рақамли маълумотномаси). Натижада талабаларга инглиз тилини ўқитишга компетентив ёндашувда CБИ ва СТЕМ технологияларини қўллаш масаласида тажриба ва кўникмалар шаклланган. Бўлажак биолог ўқитувчиларига CБИ ва СТЕМ технологияси асосида ўқиш компетенсиясини такомиллаштирувчи машқлар тизими шакллантирилган;
олий таълим тизимида чет тилда CБИ ва СТЕМ технологияси асосида ахборот коммуникацион технологиялар ва интернет манбаларидан самарали фойдаланган ҳолда ишлаб чиқилган ўқиш компетенсиясини ривожлантириш стратегиялари, технологияси талаблари асосида методик тавсиялари, инглиз тилида ўқиш компетенсиясини ривожлантиришда ахборот коммуникацион технологиялари ва манбаларидан фойдаланишнинг такомиллаштирилган дидактик асосларидан С-УЗ800-18-ГР-0024 рақамли “Accесс Енглиш фор СТЕМ“ номли лойиҳа доирасида кенг фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022-йил 17-ноябрдаги 3112/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада ОТМларда таҳсил олаётган бўлажак биолог ўқитувчиларига чет тилини ўқитишда ўқиш компетенсиясини такомиллаштирувчи CБИ ва СТЕМ технологиялари талабалар аудиториясига мосланган ҳолда такомиллаштирилган;
чет тилда ахборот-коммуникацион технологиялар орқали ишлаб чиқилган ўқиш компетенсиясини ривожлантириш стратегиялари, технологияси талаблари асосида методик тавсияларидан, инглиз тилида ўқиш компетенсиясини ривожлантиришда ахборот коммуникацион технологиялари ва манбаларидан фойдаланишнинг такомиллаштирилган дидактик асосларидан С-УЗ800-18-ГР-0022 рақамли “Accесс Енглиш фор СТЕМ” номли лойиҳа доирасида фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022-йил 18-ноябрдаги 04/01-2279-сон маълумотномаси). Натижада CБИ ва СТЕМ технологиялари асосида бўлажак биолог ўқитувчиларнинг ўқиш компетенсиясини такомиллаштиришга қаратилган метод, усул ва стратегияларга асосланган дарс ва сўровномалар асосида Бухоро давлат университети биология таълим йўналиши талабалари учун инглиз тилини ўқитишда тажриба синов ишлари самарали ташкил қилинган;
CБИ ва СТЕМ технологияси асосида ишлаб чиқилган бўлажак биолог ўқитувчиларига чет тилда ахборот коммуникацион технологиялар ва интернет манбаларидан самарали фойдаланган ҳолда ўқиш компетенсиясини ривожлантириш стратегиялари, CБИ/СТЕМ технологиялари талабларини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқилган методик тавсиялардан Нукус давлат педагогика университетида С-УЗ80020-ГР-0037 рақамли “Accесс Енглиш фор СТЕМ” номли лойиҳа доирасида фойдаланилган (Нукус давлат педагогика институтининг 2022-йил 6-декабрдаги №01-20-09/2115 маълумотномаси). Натижада ТЕСОЛ дарс таҳлили форматларини инобатга олган ҳолда яратилган, 20 та меъзон ва таҳлилий баённомага асосланган жаҳон стандартига мос, CБИ/СТЕМ мақсадига қаратилган, янги форматдаги дарс таҳлили намунасидан фойдаланишга еришилган;
CБИ ва СТЕМ технологияси асосида ишлаб чиқилган бўлажак биолог ўқитувчиларига чет тилда ахборот коммуникацион технологиялар ва интернет манбаларидан самарали фойдаланган ҳолда ўқиш компетенсиясини такомиллаштириш стратегиялари, методлари, ёндашувларига доир хулоса ва материалларидан Хоразм вилоят телерадиокомпаниясида “Aссалом, Хоразм”, “Кун янгилиги” кўрсатувларининг 2021-йил май сони, 2022-йил октябрдаги ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг 2022-йил 30-ноябрдаги 2260-рақамли баённомаси). Натижада Ўзбекистондаги AҚШ елчихонаси ва Халқаро таълим бўйича Aмерика Кенгашининг (Aмериcан Cоунcилс) Ўзбекистондаги филиалининг ЕСН/СТТ дастур доирасида амалга оширилаётган ТЕСОЛ халқаро ассоциацияси ва Хоразм вилояти педагогларига олиб борилаётган семинар-тренинглар ва халқаро конференциялар мазмуни кенг телетомошабинлар жамоасига тақдим қилинган ва бу борадаги кўрсатувлар мазмуни янада бойиган;
ўзбек аудиториясига мосланган ҳолда такомиллаштирилган CБИ/СТЕМ технологиялари бўйича бўлажак биолог ўқитувчиларнинг ўқиш компетенсиясини такомиллаштириш билан боғлиқ ўқув материаллари, дарсни ташкил қилиш, дарс жараёнида қўлланиладиган усуллар, методлар ва ёндашувларни танлаш ва қўллаш стратегияларига оид методик тавсиялар ишлаб чиқилган хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтида амалга оширилган Ф1-ФA-Г003 “Қорақалпоқ фолклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ етиш” (2012-2016) мавзусидаги фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўз РФA ҚҚ бўлими Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтининг 2022-йил 20-декабрдаги 541/1-рақамли маълумотномаси). Натижада ДТС мазмунида инглиз тили ўқитувчисининг касбий тайёргарлигига қўйилган малака талаблари асосида мутахассислик фанларининг намунавий ўқув дастурлари, ишчи ўқув дастурлари, дарсликлар ва ўқув методик қўлланмаларнинг мазмунини халқаро талабларга мос ижтимоий-лингвистик материаллар билан мунтазам такомиллаштириб бориш зарурати асосида талабаларнинг инглиз тилида ўқиш компетенсиясини ривожлантиришга йўналтирилган CБИ/СТЕМ технологияларига асосан таълимни ташкил етишнинг шакл, метод ва воситалари (таск басед лангуаге теачинг, прожеcт басед лангуаге теачинг, cооперативе леарнинг, сcаффолдинг, cасе студй) методлари асосида такомиллаштирилишига еришилган.