Кличев Ойбек Абдурасуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумиймаълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Россия императори сиёсий агентлиги ва Бухоро амирлиги ўртасидаги ёзишмалар Россия-Бухоро муносабатлари тарихини ўрганиш манбаси», 07.00.08–Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Tar155.
Илмий раҳбар: Тўраев Ҳалим Ҳожиевич, тарих фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фанлар академияси Шарқшунослик институти, DSc.27.06.2017.Tar.44.01.
Расмий оппонентлар: Кошанов Бакитбай Абдикеримович, тарих фанлари доктори, профессор; Хидирова Наргиза Ўриновна, тарих фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:Россия императори сиёсий агентлиги ва Бухоро амирлиги ўртасида олиб борилган ёзишмаларнинг ХIХ аср охири – ХХ аср бошларида Россия-Бухоро муносабатлари тарихини ўрганишдаги муҳим манбавий ўрнини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Россия императори сиёсий агентлиги ва Бухоро амирлиги девонхоналарининг фаолияти ҳамда ҳукуматлараро ёзишмаларни олиб бориш жараёнлари (мактубларни расмийлаштириш, таржима ва тасдиқлаш тартиби) далиллар асосида ёритиб берилган;
ёзишмаларнинг палеографик (қўлёзма материали, формати, ёзув тури ва воситаси) ва дипломатик (формуляри) хусусиятлари очиб берилган;
ёзишмаларда фойдаланилган элликка яқин фабрикага тегишли қоғозларнинг турлари ва уларнинг фарқлаш усуллари (ўлчами, қандай мосламада тайёрланганлиги, қалинлиги, ранги, сақланиши ва ҳолати, филигран ҳамда штемпелнинг мавжудлиги) аниқланган;
ёзишмалардаги Россия императори сиёсий агентлиги ходимларининг шарқона шакл ва мазмунга эга муҳрлари, имзо ва штампларининг сфрагистик тавсифи (муҳр диаметри, геометрик шакли ва ёзувлари) амалга оширилган;
Россия илмий жамиятларининг Бухоро амирлигидаги фаолияти, рус таълим тизими ва Туркистон билим юртлари ўқувчилари учун таъсис этилган амирлик стипендиялари масаласини ўрганишда ёзишмаларнинг муҳимманба вазифасини бажариши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
ХIХ аср охири – ХХ аср бошларида Россия-Бухоро муносабатларини ўрганишда Россия императори сиёсий агентлиги ва амирлик ҳукумати ўртасидаги ёзишмаларнинг аҳамияти бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Россия-Бухоро муносабатлари тарихига доир ёзишмалардаги маълумотлардан Бухоро давлат бадиий-меъморчилик музей-қўриқхонасининг экспозициясини янгилашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирлигининг 2017 йил 23 февралдаги 01-11-04-1425-сон маълумотномаси). Илмий натижалар Бухоро давлат бадиий-меъморчилик музей-қўриқхонасининг Тарих ва Экскурсия бўлимларида кенг фойдаланилган ҳамда музей қўриқхонасининг ҳужжатлар ва фонотека фондини бойитган;
Бухоро тасвирий санъат музейида «Бухоро амирлигининг XIX аср охири – XX аср бошларидаги дипломатик алоқалари тарихига доир материаллар» мавзусидаги илмий-амалий кўргазма экспозициясини ташкил этишда диссертация илмий янгиликларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирлигининг 2017 йил 23 февралдаги 01-11-04-1425-сон маълумотномаси). Бу музейга ташриф буюрувчи маҳаллий ва че эл сайёҳларнинг мамлакатимиз тарихига бўлган қизиқишини янада ортишига хизмат қилган;
Россия империяси билан Бухоро амирлиги ўртасидаги ёзишмаларда акс этган элчилик хизмати тўғрисидаги маълумотлардан И-1-ФА-Г003 ИЗ-2015-0907175446 рақамли лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлигининг 2017 йил 13 ноябрдаги ФТА02–11/1069-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши Ўзбекистонда элчилик хизмати тарихи ва ўрта асрлар халқаро дипломатик этикети доирасида ишлаб чиқилган маҳаллий қонун-қоидалар ҳамда уларнинг амалий аҳамиятини ўрганиш учун кенг имконият яратган;
ҳукуматлараро ёзишмаларда фойдаланилган қоғозларни ўрганиш натижасида аниқланган илмий хулосалардан давлат ижтимоий буюртмаси асосида Бухоро мероси илмий-тадқиқот марказида бажарилган 35-06-15-рақамли лойиҳада фойдаланилган (Бухоро мероси илмий-тадқиқот марказининг 2017 йил 18 сентябрдаги 51-сон маълумотномаси). Қўлланилган натижалар ёшларнинг маданий мерос соҳасидаги билимларини ошириш ва XIX аср охири – XX аср бошларига оид қўлёзма манбаларнинг палеографик жиҳатларини фарқлаш имконини берган.
