Кўчаров Азизбек Алишер ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ангрен қўнғир кўмирини бойитиш технологиясини ишлаб чиқиш», 02.00.11 – Коллоид ва мембрана кимёси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Т1913.
Илмий раҳбар: Юсупов Фарҳод Маҳкамович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Умумий ва ноорганик кимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, DSc.02/30.12.2019.K/T.35.01.
Расмий оппонентлар: Эргашев Ойбек Каримович, кимё фанлари доктори, профессор; Жумаева Дилноза Жўраевна, техника фанлари доктори, профессор.
Йетакчи ташкилот: Фарғона политехника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: куллик даражаси юқори бўлган кўмирларни бойитишни кам харажатли ва самарали усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қийин бойитиладиган кўмирларнинг физик-кимёвий хусусиятларини тадқиқ қилиш натижасида куллик даражаси 35-60 %, паст ёниш иссиқлиги 1500-2000 Ккал/кг бўлган 2БР-Б2 ва 2БОМСШ-Б2 маркали қўнғир кўмирларни куллик даражаси 20-35%, паст ёниш иссиқлиги 3200-4000 Ккал/кг бўлган ёқилғи массасини 75-80 % унум билан бойитиш имконияти илмий исботланган;
2БР-Б2 ва 2БОМСШ-Б2 маркали қўнғир кўмирлар бойитилганда 3 мм дан 10 мм гача бўлган фракцион таркиб бошқа ўлчамдагиларга нисбатан юқори кулли кўмир зарраларидан ташкил топганлиги аниқланган;
қўнғир ва тошкўмирни бойитишда янги технологияси яратилди, бунда гравитация жараёнини тезлатиш учун СФКМ-2 маркали композиция ишлаб чиқилган бўлиб, бунда СФКМ-1 флотореагентини сульфанол билан ҳосил қилган СФКМ-2 маркали композитсияси мақбул нисбати 50/50 эканлиги аниқланган;
тебранма элакда 6.0-15 МPа босим остида сув билан ювилиши, 10-20 даража бурчак остида жойлашуви, ҳамда гравитация жараёнида барабан минутига 17-18 марта айланиши ва СФКМ-2 нинг гравитацион барабанда аралашиши энг мақбул эканлиги аниқланган;
флотореагент сифатида ишлаб чиқилган СФКМ-2 маркали композициядан фойдаланишда 100 л кўмир сузпензисига ишлаб чиқилган СФКМ-2 маркали композициядан 20 мин давомида 50 мл қўшилганда энг мақбул эканлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қўнғир кўмирини бойитиш технологиясини ишлаб чиқиш ёрдамида Ангрен кўмирини бойитиш ва унинг физик кимёвий таҳлил қилиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Ангрен қўнғир кўмирини бойитиш технологиясини ишлаб чиқиш учун техник шарт «Ўзбеккўмир» АЖ билан келишилган ва Ўзбекистон Республикаси Санитария- эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати томонидан тасдиқланган (Ts 23766064-15:2021). Мазкур техник шарт маҳсулотнинг сифати ва технологик жараёнини назорат қилиш имконини берган;
яратилган Ангрен қўнғир кўмирини бойитиш технологияси «Ўзбеккўмир» АЖнинг “2023 йилда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати”га киритилган («Ўзбеккўмир» AЖнинг 2022 йил 22 декабрдаги 01-13/2591-сон маьлумотномаси). Натижада, фойдаланишга яроқсиз 2БР-Б2 ва 2БОМСШ-Б2 маркали қўнғир кўмирлардан фойдаланиш ва халқ хўжалигида қўллаш имконини беради.
