Мисирова Сурайё Aбдумуталовнанинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И.    Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Оъзбекистонда Лола (Лилиаcеае Л.) ва Орхидея (Орчидаcеае Жусс.) ларнинг айрим навларини коъпайтириш технологияси”, 06.03.01- Оърмон екинлари. Селексия, уруғчилик ва шаҳарларни коъкаламзорлаштириш. Оърмонлар агромелиорацияси ва ҳимоя оърмонларини барпо етиш (қишлоқ хўжалиги фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.ДСc/Қх119
Илмий маслахатчи: Қайимов Aбдухалил, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган муҳандислик-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, ДСc.05/29.04.2022.Қх.13.04. 
Расмий оппонентлар: Тоъхтайев Бобоқул Ёрқулович, биология фанлари доктори, профессор; Давронов Қахрамон Давронович, биология фанлари доктори, профессор; Турдийев Саидали Aшурович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент.
Йетакчи ташкилот: Оърмон хоъжалиги илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ.    Тадқиқотнинг мақсади. Оъзбекистонда коъкаламзорлаштириш мақсадида ишлатиладиган маҳаллий ҳамда хориждан интродуксия қилинган лола (Тулипа Л.) ва орхидея (Орчидаcеае Жусс.) навларининг морфологиясини тадқиқ етиш, уруғидан ва вегетатив аъзоларидан коъпайтириш, пиёзлар ва коъчатларини инновацион усулларда йетиштириш технологиясини ишлаб чиқиш, истиқболли навларини танлаш ва баҳолашдан иборат.
ИИИ.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
лоланинг маҳаллий ва Нидерландиядан келтирилган навлари пиёзларининг узунлиги, диаметри ва оғирлиги орасида чизиқли корреляцион боғлиқлик мавжуд еканлиги аниқланди (регрессия тенгламаси Нидерландиядан келтирилган навларда й=0,9779х-1,53 (Р2=0,9504), маҳаллий навларда й=0,7807х+0,6093 (Р2=0,7755));
лоланинг маҳаллий ва Нидерландиядан келтирилган навларни 0,7х0,1 м схемада йетиштириш орқали Дана Wиннер wҳите навида 1 гектардан 410 минг донагача ёки Нидерландия навларига нисбатан 1,025-1,95, маҳаллий навларга нисбатан еса 1,41-2,73 маротаба коъп пиёз ҳосилини олиш мумкинлиги аниқланган;
орхидеяни ин витро усулда уруғидан, вегетатив аъзоларидан оъстириш учун озуқа муҳити таркибига БAП (кинитин) нинг 0,4 л/мг миқдорини қоъллаш орқали 18-ойдаги гуллар сонини 10 дона ёки Триходерма врайде препаратига нисбатан 2 маротаба, Aктивланган коъмирга нисбатан еса 2,5 маротабага ошириш мумкинлиги аниқланган;
орхидея гули поясини ин витро усулида оъстиришда МС+1НAA+1БAП гормонидан фойдаланиш орқали 2 ҳафтадан 60% гача експлант олиш мумкинлиги исботланган; 
лоланинг Нидерландиядан келтирилган 16 та ва маҳаллий 10 та навларини комплекс баҳолаш орқали Нидерландиянинг Дана Wиннер wҳите (95 балл), Cрw 18 cреамwҳите (93 балл), Пиет Паулусма йеллоw (92 балл), Пурпле еарлй блооминг (93 балл), Wит роде пунт (92 балл), НC приде дарк лила (91 балл) навлари, маҳаллий Оксфорд (96 балл), Флородейл (93 балл), Посвишенийе Вавилову (92 балл) ва Рогнеда (91 балл) навлари истиқболли навлар еканлиги аниқланган.
ИВ.    Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Лола навлари ва Орхидеяни коъпайтириш ва стандарт коъчатларини йетиштириш технологиясини ишлаб чиқиш боъйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
Ҳаваскор гулчилар ва “Гулчиликни ривожлантириш маркази” ДУК учун «Лола гулини йетиштириш технологияси», «Орхидея гулини йетиштириш технологияси» тавсияномалари ишлаб чиқилган ва тасдиқланган (Оъзбекистон Республикаси Қишлоқ хоъжалиги вазирлигининг 2022 йил 25 октабрдаги 01/18-2837-сон маълумотномаси). Ушбу тавсияномалар гулчиликка ихтисослаштирилган хоъжаликларда қоълланма сифатида хизмат қилмоқда;
лоланинг Нидерландиядан келтирилган 16 та навини йетиштириш технологияси “Лигтҳарттулипс-Наманган” МCҲЖ нинг 5 гектар майдонида жорий етилган (Оъзбекистон Республикаси Қишлоқ хоъжалиги вазирлигининг 2022 йил 25 октабрдаги 01/18-2837-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида лола пиёзларининг ҳосилдорлигини ошириш орқали гектарига иқтисодий самарадорлик оъртача 96000,0 минг соъмни ташкил етган;
орхидеяни ин витро шароитида коъпайтириш технологияси “Гулчиликни ривожлантириш маркази” ДУК нинг биолабораториясига жорий етилган (“Гулчиликни ривожлантириш маркази” ДУК нинг 2022 йил 22 октабрдаги 01/18-2837-сон маълумотномаси). Натижада орхидея коъчатларини йетиштириш ва сотиш орқали олинган иқтисодий самарадорлик 23375,0 минг соъмни ташкил етган;
лола йетиштиришда кузатиладиган касаллик ва зараркунандаларга қарши курашиш усули “Лигтҳарттулипс-Наманган” МCҲЖ нинг 5 гектар майдонида жорий етилган (Оъзбекистон Республикаси Қишлоқ хоъжалиги вазирлигининг 2022 йил 25 октабрдаги 01/18-2837-сон маълумотномаси). Натижада ҳосилдорликни гектарига 4,9 тоннагача оширишга еришилган ва иқтисодий самарадорлик 35185,0 минг соъмни ташкил етган.