Dosimbetov Alliyar Muxambetmustapayevichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Aerokosmik tasvirlarni raqamli qayta ishlash asosida yer osti suvlarini monitoring qilish model va algoritmlari”, 05.01.04 - Hisoblash mashinalari, majmualari va kompyuter tarmoqlarining matematik va dasturiy ta’minoti (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/T1938 
Ilmiy rahbar: Seitnazarov Kuanishbay Kenesbayevich, texnika fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.
Ilmiy kengash faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, Ilmiy kengash raqami: Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti, DSc.13/30.12.2019.T.07.01.
Rasmiy opponentlar: Kabulov Anvar Vosilevich, texnika fanlari doktori, professor;
Xushvaktov Saydulla Xolbazarovich, texnika fanlari nomzodi.
Yetakchi tashkilot: Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti milliy tadqiqot universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi yerni masofadan zondlash orqali yer osti suvlarini nazorat qilish jarayonini loyihalash, monitoring qilish modellari va algoritmlarini ishlab chiqish. 
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
yer osti suvlarini monitoring qilishda aerokosmik tasvirlar aniqligini oshirish maqsadida tasvir shovqinlarini filtrlash algoritmlari ishlab chiqilgan;
yer osti suvlarini monitoring qilishga mo‘ljallangan dasturiy majmua va yerni masofadan zondlash tizimi orasidagi o‘zaro aloqani ta’minlashda ehtimollik nazariyasiga asoslangan ma’lumotlar bazasini boshqarish algoritmlari ishlab chiqilgan; 
yerni masofadan zondlash asosida yer osti suvlari monitoringini tashkil qilishning taqsimlangan dala simsiz sensor tarmog‘i loyihalash arxitekturasi taklif qilingan;
yerni masofadan zondlash asosida yer osti suvlarini monitoring qilishga mo‘ljallangan qaror qabul qilishga ko‘maklashuvchi yer osti suvlari sath modeli hamda algoritmlari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: 
Ishlab chiqilgan algoritmlar va dasturiy vositalar asosida:
sinovdan o‘tkazish va amaliy masalalarni yechish uchun yer osti suvlarini yerni masofadan zondlash asosida tadqiq qilish uchun taklif etilgan algoritmlar va dasturiy majmua «Orol bo‘yi dala gidrogeologiya ekspedisiyasi»ning Janubiy Orol bo‘yi hududlari yer osti suvlarini qidirish loyihalarni amalga oshirish, boshqarish va monitoring tizimini takomillashtirishning amaliy faoliyatiga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Davlat Geologiya va Mineral Resurslar Qo‘mitasining 2022-yil 7-dekabrdagi 04-46-son ma’lumotnomasi). Natijada Orol bo‘yi yer osti suvli qatlam to‘g‘risidagi ma’lumotlar “O‘zbekgidrogeologiya” DUK faoliyatiga joriy qilingan. Kuzatish quduqlari tarmog‘ining optimal sxemalarini aniqlash va qarorlar qabul qilishga ko‘maklashuvchi algoritmik-dasturiy majmuasi sifatli monitoring qilishga imkon bergan. Yerni masofadan zondlash asosida gidrogeologik xaritalar “Uzbekgidrogeologiya” DUK amaliyot ishlari jarayoniga joriy qilingan. Natijada yer osti suvlarini monitoring qilishda yetarli darajada baholashga imkon bergan. Yer osti suvlarini monitoring qilish usullari va algoritmlari asosida algoritmik-dasturiy majmuasi “Uzbekgidrogeologiya” DUK amaliyot ishlari jarayoniga joriy qilingan. Natijada geofizik tadqiqotlardan olingan natijalarning aniqlik va ishonchlilik darajasini oshirishga imkon bergan;
ishlab chiqilgan yer osti suvlarini monitoring qilish model va algoritmlari asosida algoritmik-dasturiy majmuasi Qoraqalpog‘iston Respublikasi suv xo‘jaligi vazirligi faoliyatiga joriy etilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi suv xo‘jaligi vazirligining 2023-yil 3-martdagi 03/03-3-78-son ma’lumotnomasi). Tatbiq etilishi natijasida dasturiy vosita Orol bo‘yi yer osti suvli qatlam to‘g‘risidagi ma’lumotlarni tizimlashtirish, kuzatish va qazib olish quduqlari tarmog‘ining optimal sxemalarini aniqlash imkonini bergan. Yerni masofadan zondlash asosida gidrogeologik xaritalar, yer osti suvlari dinamikasi va xaritalar asosida qarorlar qabul qilish tizimi yer osti suvlarini kuzatishda yetarli darajada baholashga imkon bergan. Ishlab chiqilgan yer osti suvlarini monitoring qilish metodlari va algoritmlari asosida qarorlar qabul qilishga ko‘maklashuvchi algoritmik-dasturiy majmuasini tatbiq etilishi natijasida aholini ichimlik suv bilan ta’minlashda yer osti suvlarini aniqlash va qarorlar qabul qilishga imkon bergan. Ishlab chiqilgan algoritmlar, dasturiy ta’minot komplekslari va modellarini amaliyotga joriy etish asosida Janubiy Orol bo‘yi yer osti suvlari o‘zgarishlarini noaniq ma’lumotlar sharoitida bashorat qilish amalga oshirilgan. Olingan natijalar asosida unumdorlik 15-20% ga oshgan va iqtisodiy samaradorlikka erishilgan.