Зоҳидов Азаматжон Аъзамовичнинг
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Марказий Осиё транспорт тизимини самарали бошқариш механизмини такомиллаштириш», 08.00.13–Менежмент (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Iqt30.
Илмий маслаҳатчи: Икрамов Мурат Акрамович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Стратегик таҳлил ва истиқболни белгилаш олий мактаби.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.27.06.2017.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Абдурахманов Қаландар Ходжаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, академик; Йўлдошев Нуриддин Қурбонович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Саидов Мухаммадали Хакимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тизимли ёндашув асосида Марказий Осиё транспорт тизимини самарали бошқариш механизмини такомиллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
автомобиль ва темир йўл транспорти комплексини мониторинг қилишга ва соҳадаги муаммоларнинг таъсир даражасини аниқлашга мўлжалланган, мамлакат транспорт коридорлари имкониятини, транзит салоҳияти ҳамда транспорт логистикаси самарадорлигига баҳо берувчи индикаторлар ишлаб чиқилган;
минтақа транспорт тизимидан кутилаётган натижалар ва тизим кўрсатаётган хизматлар ўртасидаги тафовутни, минтақада транспорт соҳасидаги ҳамкорликнинг амалдаги механизми муаммоларини акс эттирувчи вазият модели ишлаб чиқилган;
минтақа транспорт лойиҳалари истиқболларини белгиловчи оптимистик (Ўзбекистон манфаатларига тўлиқ мос келадиган), пессимистик (Ўзбекистон манфаатларига тўлиқ зид бўлган) ва реалистик (амалга ошиш эҳтимоли юқори бўлган коридорлар юзасидан) сценарийлар ишлаб чиқилган;
Ўзбекистон Республикасининг транспорт соҳасидаги иқтисодий манфаатлари тизимлаштирилган ва уларга бўлган потенциал ва реал таҳдидлар илмий асосланган;
умумминтақавий дастурлар ёрдамида тартибга солишни назарда тутувчи минтақа транспорт тизимини самарали мувофиқлаштириш механизмининг саккиз босқичли концептуал модели ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Марказий Осиё транспорт тизиминисамарали бошқариш механизмларини тадқиқ этиш натижасида олинган илмий хулосалар асосида:
автомобиль ва темир йўл транспорти комплексини мониторинг қилишга ва соҳадаги муаммоларнинг таъсир даражасини аниқлашга мўлжалланган, мамлакат транспорт коридорлари, транзит салоҳияти ҳамда транспорт логистикаси самарадорлигига баҳо берувчи индикаторлар “Ўзбекистоннинг транспорт-транзит салоҳиятини такомилаштириш муаммолари ва истиқболлари” мавзусидаги илмий тадқиқот лойиҳасида кенг фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институтининг 2017 йил 26 сентябрдаги маълумотномаси). Транспорт тизимини баҳоловчи индикаторлар мазкур тизимдаги салбий тенденцияларни ўз вақтида аниқлашда ва уларни бартараф этиш юзасидан самарали бошқарув қарорларини қабул қилишда ёрдам беради. Мазкур илмий натижалар асосида Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил 14 декабрь 02/125-43 рақами билан ваколатли вазирлик ва идораларга соҳани ривожлантириш ва муаммоларни бартараф этиш юзасидан кўрсатмаси туширилган;
Марказий Осиё транспорт тизимининг вазият модели билан боғлиқ илмий натижалар Ўзбекистон Автомобиль ва дарё транспорти агентлиги томонидан (Ташқи савдо вазирлиги билан ҳамкорликда) Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг топшириғига кўра ишлаб чиқилган Ҳаракатлар режасига киритилган (Ўзбекистон Автомобиль ва дарё транспорти агентлигининг 2017 йил 21 декабрдаги 3/4667-сон маълумотномаси). Минтақа транспорт тизимининг вазият модели мазкур тизимдан кутилаётган натижалар ва тизим кўрсатаётган хизматлар ўртасидаги тафовутни, тизим элементлари ўртасидаги боғлиқлик даражасини ҳамда минтақа давлатларининг транспорт соҳасидаги ҳамкорлигининг амалдаги механизми муаммоларини аниқлашга хизмат қилган;
Ўзбекистон манфаатлари кесимида минтақа транспорт коридорлари ва лойиҳалари истиқболларини белгиловчи сценарийлар билан боғлиқ хулосалар “Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамияти томонидан чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖ 2017 йил 21 декабрдаги НЗК/5713-17-рақамли маълумотномаси). Мазкур сценарийлар Ўзбекистон манфаатидаги транспорт коридорларини истиқболли фаолиятини таъминлаш орқали миллий транспорт-транзит тизимини самарали ривожлантириш бўйича республика даражасидаги бошқарув қарорларини ишлаб чиқишга хизмат қилган;
Ўзбекистон Республикасининг транспорт соҳасидаги миллий манфаатлари ва уларга таҳдидлар 2017–2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясини “Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили”да амалга оширишга оид давлат дастури доирасида тасдиқлаш кўзда тутилган ҳавфсизлик концепцияси лойиҳасига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Стратегик таҳлил ва истиқболни белгилаш олий мактабининг 2017 йил 6 ноябрдаги маълумотномаси). Транспорт соҳасидаги миллий манфаатларга бўлган таҳдидларни белгиланганлиги мамлакат транспорт тармоғининг ваколатли вазирлик ва идоралари томонидан мазкур таҳдидларнинг олдини олиш ва уларнинг салбий таъсирни камайтириш билан боғлиқ тегишли чора-тадбирларни ишлаб чиқишда асос бўлган;
минтақавий транспорт тизимини самарали мувофиқлаштириш механизмининг концептуал модели билан боғлиқ илмий натижалар Ўзбекистон Автомобиль ва дарё транспорти агентлиги томонидан Амалий чора-тадбирлар режасига киритилган (Ўзбекистон Автомобиль ва дарё транспорти агентлигининг 2017 йил 21 декабрдаги 3/4667-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг жорий қилиниши минтақавий транспорт тизимини мувофиқлаштириш механизмини яратишда концептуал аҳамият касб этади, хусусан Марказий Осиё транспорт тизимини ривожлантиришнинг умумминтақавий дастурларини ишлаб чиқишда ёрдам берган.
