Ражабов Нурмамат Қудратовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Типик бўз тупроқлар шароитида ғўзанинг ўрта толали навларини етиштиришнинг мақбул агротехнологияларини ишлаб чиқиш», 06.01.02–Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Qx10.
Илмий раҳбар: Шамсиев Акмал Садирдинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Мамбетназаров Бисенбай Сатназарович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Камилов Бахтиёр Султанович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Андижон қишлоқ хўжалик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида ғўзанинг ўрта толали «Андижон-36» ва «С-6541» навларини парваришлашда мақбул суғориш тартиблари ҳамда минерал ўғитлар билан озиқлантириш меъёрларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор типик бўз тупроқлар шароитида ғўзани янги яратилган ўрта толали «Андижон-36», «С-6541» навларини суғориш муддатлари тупроқ намлиги ва хужайра шираси концентрациясига ўзаро қиёсий таққосланган ҳолда аниқланиб, ғўзани мақбул суғориш меъёрлари ва сув истеъмоли кўрсаткичлари ишлаб чиқилган;
ўрта толали ғўза навларининг сувга бўлган физиологик талаби ва пахта даласининг сув мувозанати аниқланган;
типик бўз тупроқлар шароитида ғўзанинг ўрта толали «Андижон-36» ва «С-6541» навларини минерал ўғитлар билан озиқлантириш тартиблари аниқланган;
турли суғориш ва минерал ўғитлар билан озиқлантириш тартибларининг ўрта толали ғўза навларининг ўсиши-ривожланиши, пахта ҳосилдорлиги ҳамда тола сифатига таъсири аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Типик бўз тупроқлар шароитида янги ўрта толали ғўза навларини мақбул суғориш ҳамда озиқлантириш тартибларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
ғўзанинг янгидан яратилган навларини етиштириш агротехнологиялари бўйича «Янги истиқболли ўрта-ингичка толали ғўза навлари парвариши бўйича тавсиянома» ишлаб чиқилган ва тасдиқланган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 3 апрелдаги 02/20-195-сон маълумотномаси). Натижада мазкур тавсиянома пахтачилик фермер хўжаликларида ғўзадан эртаки, юқори ва сифатли пахта ҳосили олишда қўлланма сифатида хизмат қилган;
ғўзанинг «Андижон-36» навини ўсув даври давомида 1-2-1 схемада 4 марта суғориш ва минерал ўғитлар билан гектарига N190, P133, K95, кг меъёрларда озиқлантириш технологияси Тошкент вилоятининг Бўка ва Пискент туманлари пахтачилик фермер хўжаликларида жами 850 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 3 апрелдаги 02/20-195-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида ғўзанинг «Андижон-36» навини мавсумий сув сарфи гектарига 4320 м3 ни ташкил этган ва андоза навга нисбатан 3,0-4,1 центнер қўшимча пахта ҳосили олишга эришилган;
ўрта толали ғўзанинг «С-6541» навини ўсув даврида суғориш олди тупроқ намлиги ЧДНСга нисбатан 70-70-60% тартибда, 1-3-1 схемада суғориш ва маъдан ўғитлар билан гектарига N190; P133; K95 кг меъёрда озиқлантириш технологияси Тошкент вилоятининг Бекобод тумани пахтачилик фермер хўжаликларида жами 250 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 3 апрелдаги 02/20-195-сон маълумотномаси). Натижада мавсумий сув меъёри гектарига 4670 м3 ва пахта ҳосилдорлиги 30,0 центнерни ташкил этган, андоза навларга нисбатан гектаридан 3,0-3,9 центнергача қўшимча пахта ҳосили олинган.
