Aliev Suxrob Rayimjonovichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Kremniy negizidagi strukturalarda fotoelektrik energiya o‘zgartirish samaradorligini oshirish», 01.04.10–Yarimo‘tkazgichlar fizikasi (fizika-matematika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/FM100.

Ilmiy rahbar: Yusupov Axmed, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

 Dissertatsiya bajarilgan muassasalar nomi: Andijon davlat universiteti va Andijon mashinasozlik instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat universiteti, PhD.28.02.2018.FM.60.01.

Rasmiy opponentlar: Mamadolimov Abdug‘ofir, fizika-matematika fanlari doktori, professor, akademik; Otajonov Salim Madraximovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat texnika universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: kremniy negizidagi strukturalarda fotoelektrik energiya o‘zgartirish samaradorligini oshirishning fizik mexanizmlarini va yangi texnik echimlarini yaratish, istiqbolli sanalgan keng zonali ekologik sof strukturalarning xususiyatlarini aniqlashdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

vertikal r-n-o‘tishli fotoo‘zgartirgich asosida fotoelektrik energiya olish samaradorligini uch barobargacha oshirish imkonini beruvchi fotoelektrik modulning yangi kontruksiyasi yaratilgan;

ikki tomonlama sezgir fotoo‘zgartirgichning frontal va orqa yuzasiga tushuvchi yorug‘lik oqimi zichligini asimmetrik nur qaytargichlar yordamida tenglashtirish usuli bilan uning fotoelektrik samaradorligini yaxshilash ilmiy asoslangan va yangi fotoelektrik modul` konstruksiyasi yaratilgan;

kremniy fotoo‘zgartirgichning emitter qatlamida nanoo‘lchamli strukturalar shakllantirish orqali fotoelektrik energiya olish samaradorligini oshirish imkoniyati ko‘rsatilgan;

fotoo‘zgartirgichlarni yaratish uchun istiqbolli Cu₂ZnSn(S_1-xSe_x)₄ geterostrukturalarni kremniy taglikka olish texnologiyasi yaratilgan va olingan namunalarning elektrofizik va fotoelektrik xususiyatlari aniqlangan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Kremniy negizidagi strukturalarda fotoelektrik energiya o‘zgartirish samaradorligini oshirish, fotoelektrik konstruksiyalar  va strukturalar olish asosida:

vertikal r-n-o‘tishli fotoo‘zgartirgich asosida «Fotoelektrik modul»ga O‘zbekiston Resublikasi Intellektual mulk agentligining ixtiroga patenti olingan    (№IAP 04720, 05.05.2013 y.). Ishlab chiqilgan konstruksiya fotoelektrik energiya olish samaradorligini uch barobargacha oshirish imkonini bergan;

yorug‘lik oqimi zichligini asimmetrik nur qaytargichlar yordamida tenglashtirish asosida «Quyosh generatori»ga O‘zbekiston Resublikasi Intellektual mulk agentligining foydali modelga patenti olingan (№FAP 01021, 02.06. 2015 y.). Ishlab chiqilgan generator fotoelektrik energiya olish samaradorligini oshirish imkonini bergan;

kremniy sirtida nanoteksturalangan muhit hosil qilish orqali kvant o‘lchamli effektlar olish bo‘yicha texnik echim  OT-F-2-28 raqamli «Legirlangan kremniy sirti va hajmidagi kvant o‘lchamli effektlar hamda ularning  p-n-strukturalardagi zaryad tashuvchilar fotogeneratsiya va rekombinatsiya jarayonlariga ta’siri» fundamental tadqiqot loyihasida fotosezgirligi yuqori strukturalar olishda foydalanilgan (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 16 martdagi 89-03-1048-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalardan foydalanish r-p-strukturalardagi zaryad tashuvchilar fotogeneratsiyasining samarali stimullanishini ta’minlagan.