Худойбердиева Малика Каромат қизининг
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Aксиал –симметрик қора ўралар атрофида астрофизик жараёнлар», 01.04.02 – Назарий физика ва 01.03.01-Aстрономия (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.PhD/FM759.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Аҳмедов Бобомурат Жураевич, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги Фундаментал ва амалий тадқиқотлар институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги Фундаментал ва амалий тадқиқотлар институти, DSc.03/31.03.2022.Т/FM.10.04.
Расмий оппонетлар: Шайматов Санжар Рузимуротович, физика-математика фанлари доктори, катта илмий ходим; Aтамуротов Фаррух Шухратович, физика-математика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD);
Йетакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади
Тадқиқот ишининг мақсади аксиал-симметрик компакт объектлар учун умумлашган ечим шакллантириш.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Гравитацион майдон учун берилган метриканинг бешта номаълум функцияси ёрдамида ифодаланган янги умумлаштирилган параметрланган аксиал-симметрик ечим таклиф етилди. Бу метрик функсияларнинг тегишли танлови асосида маълум бўлган релативистик ечимларга мос келиши кўрсатилди.
магнитланган заррачалар динамикасини таҳлил қилиш шуни кўрсатдики, айлана орбиталарда заррачаларнинг энергияси ҳам, импульс моменти ҳам магнитланган заррачанинг қиймати ортиши билан ортади. Бундан ташқари, магнитланган заррачанинг қиймати ортиши билан зарраларнинг энг кичик доиравий орбита радиуси ҳам ортиб бориши кўрсатилди.
Расталл гравитациясида CРНК (Зарядланган ва айланувчи НУТ Киселов) қора ўрани атрофида ҳосил бўлган фотон сферасига фазо-вақт параметрларининг таъсирини таҳлил қилиш шуни кўрсатдики, қора ўра соянинг ўлчами НУТ параметри ортиши билан бир оз ортади ва электромагнит параметрининг ошиши билан камаяди.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Умумий нисбийлик назариясида магнитланган зарраларнинг импульс моменти ўрганиш бўйича ишлаб чиқилган усуллар асосида:
Магнитланган зарралар ҳаракати ва магнит эффектлари бўйича олинган илмий натижалар Шанхай шаҳридаги Фудан университети (ФУ) олимлари томонидан фойдаланган (Фудан Университети, Хитой, 2023 йил 6-февралдаги маълумотномаси). Заррачаларнинг магнит қиймати ва деформацияланган фазонинг бу заррачаларнинг орбиталарига таъсири ҳисоблаб чиқилди.
Зарядланган заррачалар ҳаракати бўйича натижалар хорижий тадқиқотчиларнинг ишларида, юқори импакт факторли хорижий журналларда ( The European Physical Journal C, Volume 82, Issue 12, article id.1110; The Astrophysical Journal, Volume 935, Issue 2, id.91, 31 pp; Universe, vol. 8, issue 3, p. 182; Physical Review D, Volume 102, Issue 12, article id.124078 ва бошқалар) чоп этилган илмий ишларда фойдаланилди. Улар магнитланган заррачаларнинг айланувчи қора ўра атрофидаги таъсирини тавсифлаш учун ишлатилади. Натижада, модернизацияланган гравитация назариялари доирасида магнитланган заррачаларнинг компакт объектлар атрофидаги ҳаракати ҳақида маълумот олиш имкони яратилди.