Негматова Гулзода Шухратовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Аутоиммун полигландуляр синдромнинг ўзбек популяциясида клиник-иммунологик хусусиятлари ва эрта диагностикаси», 14.00.03 – Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/Tib2071.
Илмий раҳбар: Халимова Замира Юсуфовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарканд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc04/30.12.2019.Tib.30.02.
Расмий оппонентлар: Урманова Юлдуз Махкамовна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Арипова Тамара Уктамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор, академик.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ҳодимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Аутоиммун полигландуляр синдромнинг клиник, гормонал ва иммунологик кўрсаткичларини баҳолаш ва эрта ташхислаш мезонларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
аутоиммун полигландуляр синдромларнинг яширин шаклларини эрта ташхислашда аутоиммун эндокринопатияларга хос клиник кўрсаткичлар аниқланган;
эндокрин безлар ва эндокрин бўлмаган аъзолар зарарланиши билан бирга кузатиладиган аутоиммун полигландуляр синдромда глутамин кислота декарбоксилазаси (GADA) антитаналари, 21-(ОН)-гидроксилаза ҳамда ТПО га нисбатан антитаналар даражаси прогностик мезон сифатида асосланган;
гормонал кўрсаткичларнинг қиёсий таҳлили АПС 2 турининг ривожланишида ТТГ, кортизол, альдостерон ва эркин тироксин миқдорининг ўзгариши нафақат эндокрин манифест касалликларда, балки экстраэндокрин касалликлар гуруҳларида ҳам аҳамияти асосланган;
ҚД 1 турида субклиник АПС кузатилиши АИТ ва БСБУБЕ хавфи 3%да, витилиго ва РА ривожланиш хавфи эса нисбатан юқори 7 ва 15% ҳолларда аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Аутоиммун полигландуляр синдромнинг ўзбек популяциясида клиник-иммунологик хусусиятлари ва эрта ташхислаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
аутоиммун полигландуляр синдромнинг клиник-иммунологик хусусиятлари ва эрта ташхислаш бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган «Аутоиммун полигландуляр синдромлар, эрта ташхислаш янги усуллари» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 17 августдаги 8н-з/420-сон маълумотномаси) Мазкур услубий тавсиянома аутоиммун полигландуляр синдромли беморларни эрта босқичларда аниқлаш ва даво самарадорлигини ошириш имконини берган;
аутоиммун полигландуляр синдромнинг клиник-иммунологик хусусиятлари ва эрта ташхислаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий амалий тиббиёт марказининг Жиззах филиали ва Бухоро вилоят эндокринология диспансерининг амалиётига тадбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 24 январдаги 08-01323-сон маълумотномаси). Олинган натижаларнинг амалиётга тадбиқ этилиши эндокрин безлар ва эндокрин бўлмаган аъзоларнинг зарарланишини ҳисобга олган ҳолда аутоиммун полигландуляр синдром 2 тури учун ишлаб чиқилган алгоритмлар касалликни эрта ташхислашда, АПС билан касалланган беморларни кузатишни муқобиллаштиришда ўзига хос замин яратади, бу эса қайтарилмас оқибатлар ва умрбод ўринбосар полигормонотерапияга заруриятни ривожланишини олдини олиш имконини берган.