Yodgorov Normumin G‘ulomovichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Qashqadaryo viloyatining taqir tuproqlari sharoitida kuzgi bug‘doy etishtirish agrotexnikasining hosildorlik va don sifatiga ta’siri», 06.01.08–O‘simlikshunoslik (qishloq xo‘jaligi fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/Qx138.

Ilmiy rahbar: Xalikov Baxodir Meylikovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Don va dukkakli ekinlar ilmiy-tadqiqot instituti, Qashqadaryo filiali.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Samarqand qishloq xo‘jalik instituti, PhD.27.06.2017.Qx.12.01.

Rasmiy opponentlar: Oripov Razzoq, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor; Keldiyorova Xurshida Xudoyorovna, qishloq xo‘jaligi fanlari nomzodi, dotsent.

Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat agrar universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: Qashqadaryo viloyatining taqir tuproqlari sharoitida kuzgi bug‘doy uchun maqbul o‘tmishdosh takroriy ekinlar turini tanlash, takroriy ekinlardan so‘ng turli kuzgi bug‘doy navlarini ekish muddatlari, ma’dan o‘g‘itlar me’yori va sug‘orish tartibini don hosili va sifatiga ta’sirini aniqlashdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

ilk bor Qashqadaryo viloyatining taqir tuproqlari sharoitida kuzgi bug‘doy uchun maqbul o‘tmishdosh ekin sifatida takroriy ekin turlari aniqlangan;

takroriy ekinlar o‘rnida ekiladigan kuzgi bug‘doyning har bir navi uchun maqbul ekish muddatlari, ma’dan o‘g‘itlar me’yori va sug‘orish tartiblari ishlab chiqilgan;

kuzgi bug‘doy navlarining tuplanish darajasi, rivojlanish bosqichlari, hosil elementlarining shakllanishiga ekish muddatlari, sug‘orish tartibi, o‘g‘itlash me’yorlari hamda takroriy ekinlarning ta’siri aniqlangan;

kuzgi bug‘doy navlari hosildorligi hamda mahsuldor poyalar soni (r=0,70), boshoq uzunligi (r=0,60), boshoq massasi (r=0,42) va boshoqdagi don massasi (r=0,89) o‘rtasida ijobiy korrelyasion bog‘liqlik aniqlangan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Qashqadaryo viloyatining taqir tuproqlari sharoitida kuzgi bug‘doy etishtirish agrotexnologiyasi tadbirlarini ishlab chiqish bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar natijalari asosida:

g‘allachilikka ixtisoslashgan fermer xo‘jaliklari uchun «Qashqadaryo viloyati sharoitida boshoqli don ekinlaridan keyin takroriy ekin etishtirish agrotexnikasi bo‘yicha tavsiyalar» ishlab chiqilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2018 yil 6 yanvardagi 02/21-46-son ma’lumotnomasi). Natijada bugungi kunda ushbu tavsiyalar g‘allachilikka ixtisoslashgan fermer xo‘jaliklarida keng qo‘llanilmoqda;

kuzgi bug‘doy ang‘iziga takroriy mosh etishtirish texnologiyasi Qashqadaryo viloyatining Mirishkor, Nishon, Kasbi va Qarshi tumanlarida jami 382 gektar maydonda joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2018 yil 6 yanvardagi 02/21-46-son ma’lumotnomasi). Buning natijasida ushbu texnologiyada ikkinchi yil bug‘doy ekilgan maydondagiga nisbatan gektariga 3,7-7,7 sentner qo‘shimcha hosil va 0,9-1,3 mln. so‘m sof foyda olingan va 40-45 foiz rentabellik darajasiga erishilgan;

takroriy ekinlar o‘rnida kuzgi bug‘doy navlarini etishtirish agrotexnologiyasi (ekish muddatlari, sug‘orish tartibi va o‘g‘itlash me’yori) Qashqadaryo viloyatida jami 382 gektar maydonda joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2018 yil 6 yanvardagi 02/21-46-son ma’lumotnomasi). Natijada don tannarxi 350-380 so‘m/kg ni tashkil etgan va gektaridan 2,6-3,1 mln. so‘m daromad olish ta’minlangan.