Atoev Baxtiyor Qo‘ldoshevichning
fan doktori (DSs) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Nav-tuproq-o‘g‘it tizimida kuzgi bug‘doy navlarini o‘g‘itlash texnologiyasi samaradorligini baholash», 06.01.04–Agrokimyo (qishloq xo‘jaligi fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.1.DSc/Qx10.
Ilmiy maslahatchi: Sattorov Djuraqul Cattorovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor, akademik.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy- tadqiqot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy-tadqiqot instituti, DSc.27.06.2017.Qx/B.43.01.
Rasmiy opponentlar: Niyazaliev Begali Irisalievich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, katta ilmiy xodim; Siddiqov Ravshanbek Inomjonovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori; Sanaqulov Akmal Lapasovich, qishloq xo‘jaligi doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat agrar universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: sug‘oriladigan sur tusli qo‘ng‘ir o‘tloqi va sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlarning mexanik, suv-fizik va agrokimyoviy xossalarini aniqlash, kuzgi bug‘doyning o‘sishi, rivojlanishi, hosili va don sifatiga o‘g‘itlarning ta’sirini aniqlash, o‘g‘itlar samaradorligini ko‘tarish, har bir kuzgi bug‘doy navi uchun maqbul o‘g‘it me’yorlarini va ularni qo‘llash muddatlarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor sug‘oriladigan sur tusli qo‘ng‘ir o‘tloqi va tipik bo‘z tuproqlar sharoitida kuzgi bug‘doy navlari uchun maqbul o‘g‘it qo‘llash tizimi ishlab chiqilgan;
tuproqning agrokimyoviy xossalari, qo‘llanilgan o‘g‘it me’yorlari bilan kuzgi bug‘doy hosili o‘rtasida korellyasion bog‘liqlik aniqlangan;
kuzgi bug‘doy navlarining potensial imkoniyatlardan to‘liq foydalanishda uning o‘g‘itlarga talabchanligi aniqlangan;
o‘g‘itlarni tabaqalashtirib qo‘llash natijasida kuzgi bug‘doyning o‘sishi va rivojlanishi yaxshilanganligi hamda oziq moddalarni ko‘p to‘plaganligi aniqlangan;
maqbul o‘g‘it qo‘llash asosida kuzgi bug‘doy hosili bilan o‘g‘itlar samaradorligi o‘rtasidagi bog‘liqlik aniqlangan;
nav-tuproq-o‘g‘it tizimida kuzgi bug‘doyning oziqlanish xususiyatini fiziologik va biokimyoviy jihatlarga bog‘liqligi isbotlangan;
o‘g‘itlarni maqbul me’yorlarda tabaqalab qo‘llanilganda kuzgi bug‘doy doni va un sifati yaxshilanib, nonning sifat darajasi oshganligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Sug‘oriladigan sur tusli qo‘ng‘ir o‘tloqi va tipik bo‘z tuproqlar sharoitida kuzgi bug‘doy hosilini oshirishga mineral o‘g‘itlarning ta’sirini aniqlash borasida olib borilgan tadqiqotlar natijalari asosida:
sug‘oriladigan sur tusli qo‘ng‘ir o‘tloqi tuproqlar sharoitida gektariga (sof holda) N250P200K200 kg va sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlar sharoitida gektariga (sof holda) N250R175K125 kg miqdorida maqbul o‘g‘it qo‘llash me’yorlari ishlab chiqilgan va amaliyotga joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2017 yil 24 avgustdagi 07/23-657-son ma’lumotnomasi). Ushbu o‘g‘itlash me’yorlarini amaliyotga qo‘llash o‘rganilgan tuproqlarda kuzgi bug‘doydan yuqori hosil olishga xizmat qilgan;
kuzgi bug‘doy hosilini oshirish bo‘yicha ishlab chiqilgan maqbul o‘g‘it me’yorlari 2006-2007 yillarda Navoiy viloyatining sug‘oriladigan sur tusli qo‘ng‘ir o‘tloqi tuproqlarida 2125 gektar g‘alla maydoniga joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2017 yil 24 avgustdagi 07/23-657-son ma’lumotnomasi). Buning natijasida kuzgi bug‘doyning Polovchanka navidan (yuqoridagi o‘g‘it me’yorlari qo‘llanilmagan sharoitdagi hosilga nisbatan) o‘rtacha gektaridan 7-9 sentner qo‘shimcha don hosili olishga erishilgan;
kuzgi bug‘doy hosilini oshirish bo‘yicha ishlab chiqilgan maqbul o‘g‘it me’yorlari 2015-2016 yillarda Toshkent viloyatining sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlarida 200 gektar er maydonga joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2017 yil 24 avgustdagi 07/23-657-son ma’lumotnomasi). Buning natijasida kuzgi bug‘doyning Tanya navidan (yuqoridagi o‘g‘it me’yorlari qo‘llanilmagan sharoitdagi hosilga nisbatan) o‘rtacha gektaridan 7-9 sentner qo‘shimcha don hosili olishga erishilgan.
