Нарзуллайева Нигора Улугбековнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Атмосферада зарарли фаол аерозол зарраларнинг тарқалиш жараёнини математик моделлаштириш», 05.01.07 – Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (техника фанлари).
 Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Т2643
Илмий раҳбар: Равшанов Нормахмад, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий кенгаш рақами: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти, DSc.13/30.12.2021.Т.142.01.
Расмий оппонентлар: Джуманов Жамолжон Худойкулович, техника фанлари доктори, профессор; Урунбаев Жасур Еркинович, физика-математика фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади саноат ҳудудларида атмосферанинг екологик ҳолатини кузатиш ва башоратлаш учун санитария меъёрлари ва бошқарув қарорларини қабул қилишни таъминлайдиган математик моделларни, сонли алгоритмлар ва дастурий мажмуани ишлаб чиқиш ва такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сферик координаталар системасида гидромеханиканинг умумий тенгламаси билан тавсифланадиган аерозол зарраларининг атмосферада тарқалиш жараёнининг математик модели такомиллаштирилган;
об-ҳаво ва иқлим омиллари, заррачаларнинг физик, механик ва кимёвий хоссалари, тўғри ва тескари реаксиялар тезлигини ҳисобга олган ҳолда фаол аерозол зарраларининг атмосферада кўчиши ва тарқалиш жараёнини кузатиш ва башоратлаш учун математик модел ишлаб чиқилган;
атмосферадаги аерозол зарраларининг кўчиши ва диффузияси масаласини ҳал қилиш учун юқори аниқликдаги вақт ва фазовий ўзгарувчиларга нисбатан юқори аниқликдаги турғун сонли алгоритми ишлаб чиқилган;
метеорологик омилларни, заррачаларнинг физик-механик ва кимёвий хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда атмосферада фаол аерозол зарраларининг тарқалиши масаласини йечишнинг сонли алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Саноат ҳудудларида атмосферанинг екологик ҳолатини кузатиш ва башоратлаш учун математик моделлар, ҳисоблаш алгоритмлари ва дастурий мажмуадан фойдаланиш асосида:
кичик ўлчамли заррачали чиқиндиларнинг тарқалишини таҳлил қилиш, кузатиш ва башоратлаш учун дастурий восита «Жомбой дон маҳсулотлари» AЖ фаолиятига жорий етилди (Ўзбекистон Республикаси Самарқанд вилояти ҳокимлигининг 2022 йил 25 ноябрдаги 06-07/4366-сон маълумотномаси). Жорий қилиш натижасида донни тозалаш ва майдалаш қурилмалари ишлаганда атмосфера ҳавосидаги зарарли кичик ўлчамли заррачалар консентрациясини баҳолаш аниқлиги 8-10 фоизга оширилди;
атмосферанинг чегара қатлами ва йер юзасининг екологик ҳолатини пассив ва фаол аралашмалар орқали кузатиш ва башоратлаш учун математик ва дастурий таъминот «Индиго Санд Траде» МЧЖ фаолиятига жорий етилди (Ўзбекистон Республикаси Самарқанд вилояти ҳокимлигининг 2022 йил 25 ноябрдаги 06-07/4366-сон маълумотномаси). Ишлаб чиқилган математик моделлар, ҳисоблаш алгоритмлари ва дастурий таъминотни жорий етиш натижалари атмосферанинг чегара қатламида ноорганик чанг ва газ аралашмалари зарралари консентрацияси даражасини (технологик ускуналар ва печларнинг берилган иш режимларида) башоратлаш имкониятини берди;
фаол аерозолларнинг атмосферада кўчиш ва тарқалиш жараёнларини таҳлил қилиш, кузатиш ва башоратлашнинг математик модели ва дастурий воситаси, Самарқанд вилояти Екология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармаси фаолиятида жорий етилган (Ўзбекистон Республикаси Самарқанд вилояти ҳокимлигининг 2022 йил 25 ноябрдаги 06-07/4366-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларини татбиқ етиш Самарқанд вилоятининг атмосфера ҳавосидаги зарарли моддалар консентрацияси даражасини башоратлаш аниқлигини 13-14 фоизга ошириш имконини берди;
зарарли фаол аерозол зарраларининг атмосферага тарқалиш жараёнини кузатиш ва башоратлаш учун математик моделлар, ҳисоблаш алгоритмлари ва дастурий мажмуаси «Неw Теч Самарканд» МЧЖ фаолиятига жорий етилди (Ўзбекистон Республикаси Самарқанд вилояти ҳокимлигининг 2022 йил 25 ноябрдаги 06-07/4366-сон маълумотномаси). Математик ва дастурий таъминотни жорий етиш натижалари атмосферанинг чегара қатламидаги пассив ва фаол аралашмалар зарралари консентрациясини башоратлаш аниқлигини 9-12% га оширди.