Турғунова Насиба Маматовнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида  эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Наманган яллачилик санъати анъаналари”, 17.00.02–Мусиқа санъати (санъатшунослик фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.PhD/San7.

Илмий раҳбар: Иброҳимов Оқилхон Акбарович, санъатшунослик фанлари доктори, пофессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Санъатшунослик институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Санъатшунослик институти,DSc.27.06.2017.San.51.01.

Расмий оппонентлар: Агзамхаджаева Саида Собитхоновна, фалсафа фанлари доктори, профессор; Жўраев Маматқул, филология фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий мактаби

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Наманган яллачилик санъатининг ижодкорлик, ижрочилик ва устоз-шогирд анъаналарини тизимли тадқиқ қилиш ҳамда уларнинг ҳозирги давр ўзбек мусиқа маданиятидаги аҳамиятини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

яллачилик санъатининг тарихий келиб чиқиш манбалари қадимги даврга оид диний-эътиқодлар, халқ маросимлари, оммавий байрам ва урф-одатлари билан боғлиқлиги аниқланган;

аёллар мусиқа ижодининг негизини ташкил этган оҳанг луғати трихордлардан иборатлиги ҳамда уларнинг мунгли семантик мазмуни очиб берилган;

куй, сўз ва рақс унсурлари муштарак яллачилик санъатида трихордларнинг турлича ритмик-усуллар билан боғланиши ўлароқ хилма-хил бадиий образлар намоён бўлиши исботланган;

Наманган яллачилик санъатида ўзбек аёлининг руҳий кечинмалари, миллий менталитети ва борлиқни нозик ҳис қилиш жараёнлари ўзига хос парда-оҳанг ва ритм-усуллари воситасида ифодаланиши ёритиб берилган;

яллачилик санъатига хос хусусиятларни ўрганиш натижасида олинган хулосалар ўзбек мусиқашунослиги учун муҳим илмий-назарий маълумотларни ташкил этади.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Наманган яллачилик санъати анъаналари тадқиқоти бўйича олинган илмий натижалар асосида:

яллачилик санъати билан боғлиқ ўзбек мусиқашунослиги ва мусиқий таълимда қўлланилаётган “ялла”, “қўшиқ”, “ашула” жанрлари ҳамда “яллачи”, “сатанг”, “созанда”, “халфа” каби санъаткорлик номлари ҳамда мусиқага оид назарий хулосалар Ф1-ФА-О-10304 (ФА-Ф1-Г032) рақамли “Марказий Осиё санъатида тарихий давомийлик: бадиий мактаблар, услублар ва технологиялар (қадимги даврлардан бугунги кунгача) (2012-2016)” номли фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Фанлар академиясининг 2018 йил 14 мартдаги № 3/1255-658-сон маълумотномаси). Илмий натижалар асосида Наманган яллачилик санъатининг мазмуни ва унда қўлланиб келинаётган жанрлар моҳияти очиб берилган;

яллачилик санъатининг маҳаллий мусиқий услублар доирасида тутган ўрни ва бу санъатга тааллуқли қўшиқ, лапар ва ялла жанрларининг тавсифи умумтаълим мактабларининг 4 ва 7-синфлар учун 2015 ва 2017 йиллари чоп этилган “Мусиқа” дарсликларида қўлланган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2018 йил 15 мартдаги 12-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчилар миллий мусиқий қадрият, шу жумладан, аёллар мусиқа ижодига оид аниқ назарий билимга эга бўлганлар;

тадқиқотчи яллачилик санъатининг тарихий, назарий, ижодий ва ижрочилик масалаларига доир муҳим фикрлари Наманган вилоят телерадиокомпанияси “Маънавият” дастурининг 103,6 тўлқини “Олтин замин” радио эшиттиришида ҳамда “Диёр 24” телевизион ахборот дастури ценарийсида фойдаланилган (Наманган вилоят телерадиокомпаниясининг 2017 йил 11 ноябрдаги 08-02.175-сон ва 2017 йил 21 декабрдаги 08-02-734-сон маълумотномалари). Натижада телетомошабин ва радио тингловчилар ушбу масалалар юзасидан муайян маълумотларга эга бўлганлар.