Абдуллаев Машариб Сайдаматовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Хоразм амалий безак-санъатининг ривожланиш тарихи (XVI аср–XX аср бошлари)”, 17.00.04–Тасвирий ва амалий безак санъати (санъатшунослик фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.4.PhD/San43.

Илмий раҳбар: Ҳакимов Акбар Абдуллаевич, санъатшунослик фанлари доктори, профессор, академик.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Санъатшунослик институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Санъатшунослик институти, DSс.27.06.2017.San.51.01.

Расмий оппонентлар: Қодирова Дилафруз Муҳсиновна, санъатшунослик фанлари доктори; Абдуллаева Шахло Қурбонбўриевна, санъатшунослик фанлари номзоди.

Етакчи ташкилот: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Хива хонлиги даврида Хоразм амалий санъатининг асосий ривожланиш босқичлари ва бадиий хусусиятларини аниқлашдан иборат.

III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

XVI–XX аср бошида Хоразм амалий санъатининг тадрижий ривожланиш хусусиятлари ва тарихий-бадиий ўзига хослиги кўрсатиб берилган;

ижтимоий-сиёсий жараёнларнинг ҳунармандчиликка ўтказган салбий ёки ижобий таъсири санъатшунослик таҳлили орқали тарихий даврлар кесимида асосланган;

Хоразм амалий санъатининг кулолчилик, кандакорлик, заргарлик, читгарлик, кошинпазлик, ёғоч, ганч ва мармар ўймакорлиги турларини маҳаллий хусусиятлари аниқланган;

Хоразм бадиий ҳунармандчилиги нақш тизимининг космогоник, нарса-буюм, зооморф, ислимий ва гириҳ нақшлари таснифланган;

Хоразм меъморчилиги ва амалий санъатининг уйғунлиги Хива шаҳридаги меъморий иншоотлар безаклари орқали кўрсатилган;

Хоразм амалий санъатининг йўқолиб кетган турларини ва бадиий-технологик услубларини тиклаш юзасидан тавсиялар ишлаб чиқилган.

IV.Тадиқот натижаларнинг жорий қилиниши:

Хива «Ичан-Қалъа» давлат музей қўриқхонаси амалий санъати, кулолчилик, кандакорлик, заргарлик, читгарлик, кошинпазлик, ёғоч, ганч ва мармар ўймакорлиги турларини буюмларини каталогизация ва инвентаризация қилишда, экпозицияларни бойитишда ҳамда экскурсия жараёнларида кенг фойдаланилган (Маданият вазирлигининг 2018 йил 18 январдаги 01-11-08-334-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланиши музейнинг иш самарадорлигини оширган, сайёҳларга экспонатлар мазмун-моҳиятини тушунтиришда ва амалий санъатни кенг тарғиб қилишда қўлланилган;

Хоразм Маъмун академияси қошидаги “Хоразм тарихи ва маданияти” доимий экспозициясини ташкил қилишда, экскурсия жараёнларида ва доимий экспозициянинг электрон вариантини яратишда татбиқ этилган (Фанлар академиясининг 2018 йил 23 январдаги 3/1255-172-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг татбиқи доимий экспозицияга сайёҳлар қизиқишини орттирган ва Хоразм амалий санъатини оммалаштиришга хизмат қилган;

Хоразм Маъмун академиясида Фундаментал тадқиқотлар дастурлари доирасида 2014–2015 йилларда бажарилган ИГ–9.14 шифрли “Жанубий Оролбўйи маданий меросини илмий тадқиқ қилиш ва улар бўйича “маълумотлар базаси”ни яратиш (меъморий ёдгорликлар ва амалий санъат мисолида)” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Фанлар академиясининг 2018 йил 23 январдаги  3/1255–172-сон маълумотномаси). Натижада Хоразм амалий санъати намуналарининг маълумотлар базаси шакллантирилган ва маданий мерос объектларини таъмирлашда амалий санъат безакларини қўллашнинг айрим назарий муаммоларини ечими сифатида хизмат қилган.

меъморчилиги ва амалий санъатининг уйғунлиги Хива шаҳридаги меъморий иншоотлар безаклари ва меъморчилиги ва амалий санъатининг уйғунлиги Хива шаҳридаги меъморий иншоотлар безаклари материаллари, илмий хулосалари ва тавсияларидан Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг “Хоразмнома”, “Қадрият” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Хоразм вилояти телерадио-компаниясининг 2018 йил 18 январдаги 10/18–27-сон маълумотномаси). Бу маълумотлар Хоразм амалий санъатини сақлаш, таъмирлаш ва халқимизга намойиш этишда муҳим ўрин тутган.