Ботиров Мирзохид Исмонхужаевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ғўза:ғалла навбатлаб экишнинг оралиқ муддатида беда етиштиришнинг самарадорлиги (Фарғона вилоятининг оч тусли ўтлоқи-соз тупроқлари шароитида)», 06.01.01–Умумий деҳқончилик. Пахтачилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В 2017.3. PhD/Qх.145.

Илмий раҳбар: Ибрагимов Одилжон Олимжонович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон қишлоқ хўжалик институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.

Расмий оппонентлар: Телляев Рихсивой Шомахамадович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Таджиев Мардон, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.

Етакчи ташкилот: Самарқанд қишлоқ хўжалик институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Фарғона вилоятининг оч тусли ўтлоқи-соз тупроқлари шароитида ғўза:ғалла навбатлаб экиш  тизимида бедани оралиқ муддатда парваришлашнинг тупроқ хоссалари, унумдорлиги ва кейинги экин ғўза ҳосилдорлигига таъсирини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор Фарғона вилоятининг  оч тусли ўтлоқи-соз тупроқлари шароитида ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида кузги буғдой билан ҳамкор равишда  беда етиштиришнинг турли муддат ва усуллари ишлаб чиқилган;

кузги буғдой:беда етиштиришда тупроқда қолаётган илдиз, анғиз миқдори ва уларнинг тупроқ унумдорлигига таъсири аниқланган;

кузги буғдой:беда етиштиришнинг кейинги экин ғўзанинг ўсиши, ривожланиши, ҳосилдорлигига таъсири аниқланган;

бедани буғдой билан ҳамкорликда экиш ва ундан кейин ғўза етиштиришнинг самарадорлиги аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Фарғона вилоятининг оч тусли ўтлоқи- соз тупроқлари шароитида  навбатлаб экиш тизимида бедани  буғдой ва ғўза оралиғида парваришлаш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:

навбатлаб экиш тизимида бедани  буғдой ва ғўза оралиғида экиш бўйича «Ғўза:ғалла навбатлаб экишнинг оралиқ муддатида беда етиштиришнинг самарадорлиги» бўйича тавсиянома ишлаб чиқилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 23 январдаги 7/21-89-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома кўп тармоқли фермер хўжаликларида навбатлаб экиш тизимида бедани  буғдой ва ғўза оралиғида етиштиришда қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;

ғўза:ғалла навбатлаб экишнинг оралиқ муддатида беда етиштириш бўйича  ишлаб чиқилган агротехнологиялар Фарғона вилояти, Олтиариқ туманидаги «Юксалиш чорва саҳовати», «Бегойим файз барака», «Зулфия Олтиариқ» ва «Бегас наслчилик» фермер хўжаликларида жами 43,7 гектар, Қува туманидаги «Роҳатой», «Сафарали Тешабоев» фермер хўжаликларида жами 55,0 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 23 январдаги 7/21-89-сон маълумотномаси). Натижада издош экин ғўза ҳосилдорлиги гектарига 32,0 центнерни ташкил этган ва оддий усулга нисбатан 3,0 центнер қўшимча пахта ҳосили олишга эришилган;

1:1 навбатлаб экиш тизимида бедани буғдой ва ғўза оралиғида етиштириш технологияси Фарғона вилояти, Қўштепа туманидаги «Шукурдавлат», «Фахриддин хожи», «Давр Турсин»,  фермер хўжаликларида жами 45,0 гектар, Андижон вилояти, Шаҳрихон туманидаги «Азизбек хусусий», «Анваржон зотли чорваси», «Шаҳриёр», «Расул-Д», «Розиқжон» фермер хўжаликларида 67,9 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 23 январдаги 7/21-89-сон маълумотномаси). Натижада  пахта ҳосилдорлиги гектаридан ўртача 32,9 центнерни ташкил этган, қўшимча 3,8 центнер пахта ҳосили олинган ва рентабеллик даражаси 24,5 фоизга ошган.