Раббимов Илёс Меҳриддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Матнларни сентиментал таҳлил қилиш алгоритмлари», 05.01.03 – «Информатиканинг назарий асослари» (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Т2479.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Кобилов Сами Салийевич, техника фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти, DSc.13/30.12.2021.Т.142.01.
Расмий оппонентлар: Раджабов Собиржон Сатторович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим; Примова Холида Aнорбойевна техника фанлари доктори, доцент.
Йетакчи ташкилот номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилида ёзилган диалогик ёзма нутқ матнларини сентиментал таҳлил қилиш алгоритмлари ва дастурий мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
матннинг статистик хусусиятлари, сўз туркуми ва еможи асосидаги белгилар фазосини қуриш алгоритми ишлаб чиқилган;
қарор қабул қилиш дарахтлари ансамблини қуришга асосланган матнларни сентиментал таҳлил қилиш алгоритми ишлаб чиқилган;
сўз семантикаси ва еможи асосида диалогик ёзма нутқ матнларининг хусусиятини характерловчи белгиларни ажратиш ва таснифлаш алгоритми ишлаб чиқилган;
токеннинг семантик, сентименталлик хусусиятларини ҳисобга олиш ва символни кодлаштириш асосида матннинг белгилар фазоси шакллантирилган ҳамда ушбу белгиларга чуқур ўқитиш моделларини қўллаб сентиментал таҳлил қилиш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Матнларни сентиментал таҳлил қилиш масаласини йечишга оид бўлган илмий натижалар асосида:
матннинг статистик хусусиятлари, сўз туркуми ва еможи асосидаги белгилар фазосини шакллантириш ва қарор қабул қилиш дарахтлари ансамблини қуриш алгоритми базасида яратилган дастурий мажмуа Самарқанд вилояти Самарқанд тумани ҳокимлигида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Президенти Aдминистрацияси ҳузуридаги Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказининг 2022 йил 31 октабрдаги 02/4-264-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида ижтимоий тармоқлардаги жамоатчилик фикрини сентиментал таҳлил қилиш учун сарфланадиган вақт миқдорини ўртача 18% га қисқартириш имконини берган;
токеннинг семантик, сентименталлик хусусиятларини ҳисобга олиш ва символни кодлаштириш асосида матннинг белгилар фазосини шакллантириш ҳамда ушбу белгиларга чуқур ўқитиш моделларини қўллашга асосланган сентиментал таҳлил қилиш алгоритми базасида ишлаб чиқилган дастурий мажмуа Ўзбекистон Республикаси Президенти Aдминистрацияси ҳузуридаги Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази Самарқанд филиалида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Президенти Aдминистрацияси ҳузуридаги Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказининг 2022 йил 31 октабрдаги 02/4-264-сон маълумотномаси). Дастурий мажмуа
матнларни сентиментал таҳлил қилишдаги аниқлиги 85-90% ни ташкил қилиб, матнли маълумотларни таснифлаш учун кетадиган вақтни ўртача 19% га қисқартириш имконини берган;
ўзбек тили учун фикрларни таснифлаш корпуси, матнли маълумотларга дастлабки ишлов бериш алгоритми, матннинг статистик хусусиятлари, сўз туркуми ва еможи асосидаги информатив белгиларини ажратиш ва машинани ўқитишга асосланган сентиментал таҳлил қилиш алгоритми базасида яратилган дастурий мажмуа Самарқанд вилояти Иштихон тумани ҳокимлигида жорий қилинган (Самарқанд вилояти ҳокимлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 07-07/295-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида матнли маълумотларни таҳлил қилиш учун кетадиган вақтни 15-20% га, меҳнат сарфини 20-25% га қисқартириш имконини берган.