Шарипов Сохиб Салимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Замонавий икки тилли луғатларнинг ривожланиш ва тузилиш муаммолари (рус-ўзбек ва ўзбек-рус луғатлари материаллари мисолида)», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Fil1390.
Илмий раҳбар: Нигматова Лолахон Хамидовна, филология  фанлари  доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Мўминов Файзулло Абдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор; Рузметов Сураж Аллабергенович, филология  фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон Республикаси мустақиллиги даврида яратилган русча-ўзбекча, ўзбекча-русча луғатлари яратилишининг назарий ва амалий муаммоларининг ёритилиши, ҳамда замонавий таржима лексикографиясининг истиқболли вазифаларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
икки тилли луғатлар инсоният цивилизацияси босқичлари билан параллел равишда юзага келганлиги, русча-ўзбекча ва ўзбекча-русча таржима луғатларининг таркибий жиҳатлари генетик-культурологик, ижтимоий-тарихий ва лисоний-маданий омиллар таъсирида шаклланганлиги далилланган; 
таржима луғатларининг тузилиши луғат тузиш тамойили, ҳажми, таркиби, мазмуни, материални тақдим этиш каби дифференциал хусусиятларини белгилаши ва уларнинг таркиби мега, макро, микро тузилмалардан иборат эканлиги исботланган;
узлуксиз таълимнинг барча босқичлари учун мўлжалланган ассоциатив, иллюстратив, мавзуий, таржима луғатларини ишлаб чиқиш ва  рақамлаштиришда аудиторияга қараб мослаштириш, ўрганилаётган материални кетма-кетлик билан мураккаблаштириш ва фойдаланувчиларнинг лексикографик малакасини ошириш мезонлари устиворлиги асосланган;
ўзбек тили миллий корпусининг лексик-семантик муносабатдош бирликлар базасини яратиш ва миллий корпус асосида параллел тиллар корпусини такомиллаштириш таржима луғатлари ҳамда ўзбек тили миллий корпуси ўртасидаги бевосита боғлиқлик қонуниятлари доирасида мантиқий қиймат касб этиши аниқланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Замонавий икки тилли луғатларнинг ривожланиш ва тузилиш муаммолари (рус-ўзбек ва ўзбек-рус луғатлари материаллари мисолида)ни аниқлаш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида: 
икки тилли луғатлар инсоният цивилизацияси босқичлари билан параллел равишда юзага келганлиги, русча-ўзбекча ва ўзбекча-русча таржима луғатларининг таркибий жиҳатлари генетик-культурологик, ижтимоий-тарихий ва лисоний-маданий омиллар таъсирида шаклланганлиги билан боғлиқ хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида I-OT-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (Инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поэтик луғатини яратиш” мавзусидаги фундаментал, инновацион-илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021 йил 16 ноябрдаги 04/1-2206-сон маълумотномаси). Натижада янги русча-ўзбекча, ўзбекча-русча ўқув луғатларини яратишда лойиҳа материаллари янги илмий-меёрий манбалар билан бойитилди, бундай луғатларни яратиш жараёнида дуч келинадиган айрим қийинчиликларга ечим йўллари аниқланди, лингвистик ёрдам сифатида фойдаланишга тавсия этилган;
узлуксиз таълимнинг барча босқичлари учун мўлжалланган ассоциатив, иллюстратив, мавзуий, таржима луғатларини ишлаб чиқиш ва  рақамлаштиришда аудиторияга қараб мослаштириш, ўрганилаётган материални кетма-кетлик билан мураккаблаштириш ва фойдаланувчиларнинг лексикографик малакасини ошириш мезонлари устиворлиги билан боғлиқ натижалардан Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг “Ассалом, Бухоро”, “Саккизинчи мўъжиза”, “Диёр” кўрсатувлари сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2021 йил 2 ноябрдаги 1/282-сон маълумотномаси). Натижада сценарий асосида кўрсатилган телевизион дастурларда адабий танқиднинг замонавий жараёнлари, аҳоли саводхонлигини ошириш, ўсмир ёшлар ҳамда ёш авлоднинг хорижий тилларни, хусусан, рус тилини ўрганишга қизиқишини ошириш, луғат бойлигини ошириш ҳақида сўз юритилиб, мактабгача ва мактаб ўқувчилари, хизмат кўрсатиш соҳасининг турли тармоқлари ҳамда иқтисодиётнинг давлат ва хусусий сектор корхоналарининг тил малакасини ошириш зарурати айтиб ўтилган, аҳоли ўртасида китобхон маданияти ва саводхонликни ошириш тўғрисида фикрлар ёритилган;
таржима луғатларининг тузилиши луғат тузиш тамойили, ҳажми, таркиби, мазмуни, материални тақдим этиш каби дифференциал хусусиятларини белгилаши ва уларнинг таркиби мега, макро, микро тузилмалардан иборат эканлиги билан боғлиқ хулосалардан Ўзбекистон Рус маданий маркази томонидан ташкил этилган умумтаълим мактаблари ўқитувчилари учун ўтказилган семинарда “Замонавий икки тилли луғатлар тузиш амалиёти ва муаммолари (рус-ўзбек ўзбек-рус луғатлари материаллари)” мавзусидаги маърузада фойдаланилган (Ўзбекистон Рус маданий марказининг 2021 йил 25 сентябрдаги 02-93-сон маълумотномаси). Натижада семинар иштирокчилари тадқиқот усуллари, икки тилли таржима ўқув луғатларини тузиш назарияси ва амалиёти, луғатларни тузиш хусусиятлари, бунда халқнинг маданий-маънавий алоқасини ҳисобга олиш зарурлиги билан яқиндан таништирилди. Семинар якуни бўйича луғатларнинг тузилиши ва мазмуни таҳлил қилиш услублари, рус тилини ўқитиш амалиётида замонавий икки тилли ўқув луғатлардан фойдаланишга оид инновацион ёндашувлар таклиф этилган.