Саидов Хайрулла Шавкатовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Инглиз ва ўзбек тилларида лексик тежамкорликнинг ифодаланиши», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Fil1460.
Илмий раҳбар: Расулов Зубайдулло Изомович, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Ахмедов Ойбек Сапорбаевич, филология фанлари доктори, профессор; Насруллаева Нафиса Зафаровна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги инглиз ва ўзбек тилларида лексик бирликларни тежаб қўллаш нутқий ихчамлик, мазмунни осон тушунтириш, лакониклик, ранг-баранг ифода услубига, коннотатив маъно ифодалашга эришиш хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
инглиз ва ўзбек тилларида фонетик, лексик, синтактик, морфологик, график тежамкорлик кўринишларида ҳосил бўладиган диалектал, контекстуал, окказионал, эмоционал-экспрессив хусусиятлар мулоқот жараёнининг парадигматик (тил сатҳи) ва синтагматик (нутқ сатҳи) муносабати ҳосиласи эканлиги далилланган;
 қиёсланаётган тилларда лексик тежамкорликнинг метафора, метонимия, синекдоха, киноя, вазифадошлик, субстантивлашган сўзлар орқали ифодаланиши психолингвистик, прагмалингвистик, лингвокультурологик ва социолингвистик омиллар таъсири натижаси эканлиги исботланган;
ҳар иккала тилда лексик тежамкорликнинг тасвир ва талқин асосини коммуникатив, экспрессив хусусиятлар ташкил қилиши ҳамда матн яхлитлиги, унинг мантиқий-мазмуний изчиллигини таъминлашдаги иштироки мулоқот вазияти билан шартланганлиги аниқланган; 
матнни шакллантиришда сўзни тежаш билан боғлиқ йўллар, уни таъминловчи воситаларнинг услубий аҳамияти ва хосланганлиги, лексик тежамлиликни ифодаловчи бирликларнинг тил ва нутқдаги мавқеи, у орқали фонацион энергияни тежашга эришишнинг аҳамияти асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларидаги тежамкорлик тамойили асосида шаклланган лексик бирликларнинг семантик, лингвопрагматик ҳамда лингвокультурологик тадқиқи жараёнида олинган илмий натижа ва хулосалар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларида фонетик, лексик, синтактик, грамматик, график тежамкорлик кўринишларида ҳосил бўладиган диалектал, контекстуал, окказионал, эмоционал-экспрессив хусусиятлар мулоқот жараёнининг парадигматик (тил сатҳи) ва синтагматик (нутқ сатҳи) муносабати ҳосиласи эканлигига оид назарий хулосалардан Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022 йил 15 августдаги  17.01/321-сон маълумотномаси).  Натижада лойиҳа материаллари икки тил доирасидаги лексик бирликлар таҳлилига асосланган соҳа луғатлари яратиш учун янги илмий-назарий манба ва маълумотлар билан бойитилган;
қиёсланаётган тилларда лексик тежамкорликнинг метафора, метонимия, синекдоха, киноя, вазифадошлик, субстантивлашган сўзлар орқали ифодаланиши психолингвистик, прагмалингвистик, лингвокультурологик ва социолингвистик омиллар таъсирида воқеланишига оид хулосалардан  Бухоро давлат университетида 2018-2020 йилларда бажарилган S-UZ800-18-GR-0022 рақамли “Access-STEM” номли хорижий лойиҳада фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022 йил 11 ноябрдаги 05-01-2452-сон маълумотномаси). Натижада  филология ва тилларни ўқитиш (инглиз) таълим йўналиши талабалари ва ўқитувчиларнинг лингвистик ва коммуникатив қобилиятини ошириш, тилшунослик, хусусан, оғзаки дискурсда кузатилатиладиган қисқартма ва акронимлар мундарижаси борасидаги билимини ошириш ҳамда таълим тизими жараёнини мустаҳкамлаш мақсадида яратилган услубий қўлланмалар ишлаб чиқишда янги ёндашувлар асосида фан дастурини модернизация қилиш имкони яратилган;
ҳар иккала тилда лексик тежамкорликнинг тасвир ва талқин асосини коммуникатив, экспрессив хусусиятлар ташкил қилиши ҳамда матн яхлитлиги, унинг мантиқий-мазмуний изчиллигини таъминлашдаги иштироки мулоқот вазияти билан шартланганлиги билан боғлиқ хулоса ва натижалардан Бухоро вилоят телерадиокомпаниясида “Ассалом, Бухоро”, “Саккизинчи мўъжиза” телекўрсатувлари сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2022 йил 14 ноябрдаги 1/286-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни бойитилган; келтирилган таҳлиллар телетомошабинларнинг мулоқот жараёнида, дискурсив фаолият мобайнида  тилнинг асосий вазифаси бўлган ахборотни узатиш ва қабул қилиш ҳаракатлари самараси ва мазмуни тўғрисидаги билимини ва уларнинг нутқ зоҳирланишига қизиқишини оширишга имкон яратган.