Sayt test rejimida ishlamoqda

Рахимова Гўзал Юлдашовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
“Редупликация ва унинг функционал-лисоний хусусиятлари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.1.PhD/Fil 2287. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
Илмий раҳбар: Дўсимов Зариббой, филология фанлари доктори, профессор. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.55.02. 
Расмий оппонентлар: Саъдуллаева Нилуфар Азимбоевна, филология фанлари доктори, доцент; Эрметова Жамила Исмаиловна, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги редупликация ҳодисасининг лексик-семантик ҳамда функционал хусусиятларини аниқлаш,  инглиз ва ўзбек тилларининг қиёси орқали редупликацион сўзларнинг деривацион, фонетик-грамматик функцияси ҳамда коммуникатив вазифаларини очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек тилидаги редупликатив сўзларнинг лексик категорияларга асосланган таснифи асносида редупликация ҳодисаси бу тилларнинг ҳозирги ривожланиш босқичида фаол лингвистик жараёнлардан бири эканлиги асосланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги редупликация ҳосил бўлиш тизими, такрорнинг структуравий-семантик табиати қиёсланган ҳолда редупликатив сўзларнинг турлари ҳамда моделлари жаҳон тилшунослигининг кейинги ютуқлари асосида очиб берилган;
ўзбек ва инглиз тили лексикасининг ички имкониятлари асосидаги ривожида редупликациянинг ўрни кенг кўламли эканлиги исботланган;
жаҳон тилшунослигида умумэътироф этилган редупликация тил гуруҳлари фарқланувчи  икки тил қиёси аспектида илк бор тадқиқ қилиниб, қиёсланаётган тиллардаги редупликатив бирликларнинг сўз ва форма ясашдаги ўзига хосликлари далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Редупликация ва унинг функционал-лисоний хусусиятлари тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
роман-герман тилларининг қариндош бўлмаган тилларга, хусусан, туркий тилларга таъсири ҳамда ўзбек ва инглиз тиллардаги редупликация ва унинг функционал лисоний хусусиятларига оид илмий хулосалардан ФA-Ф1-005 рақамли “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослигини тадқиқ этиш” (2017-2020) мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022 йил 5 июндаги 89-03172-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ва қорақалпоқ тили алоқаларини редупликатив сўзлар мисолида далиллашга имкон берган; 
редупликацияни белгиловчи лексик бирликлар ҳақидаги янги қарашларни такомиллаштириш, сўз тартиби масаласига тилшуносликнинг янги парадигмаларига асосланган ҳолда ёндашишнинг самарали натижалар беришини илмий исботлашда Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида бажарилган А1-ХТ-0-92997-рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг  муаммолари” мавзусидаги амалий ва Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020 - йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал лойиҳаларини амалга ошириш жараёнида тадқиқот натижаларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022 йил 19 сентябрдаги 243-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳаларнинг илмий-назарий, илмий-амалий аҳамияти янада ортган;
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 20 мартдаги “Муҳаммад Ризо Эрниёзбек ўғли Огаҳий таваллудининг 210 йиллигини нишонлаш ҳамда Хива шаҳрида Огаҳий ижод мактабини ташкил этиш тўғрисида”ги 238-сонли қарори 3-бандига мувофиқ амалга оширилган Огаҳий “Асарлар” силсиласининг 3-, 8-, 9-жилдларини нашрга тайёрлаш ва чоп этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Хоразм Маъмун академиясининг 2022 йил 4 апрелдаги 61/2-22-сон маълумотномаси). Натижада асарлар матнидаги редупликатив сўзларнинг ўқувчиларга тушунарлилиги ошган, айрим тушунилиши қийин такрор сўзларга матн остида изоҳлар берилган;
икки тил қиёси аспектида илк бор тадқиқ қилиниб, қиёсланаётган тиллардаги редупликатив бирликларнинг сўз ва форма ясашдаги ўзига хосликлари далилланган хулосалардан Хива “Ичан-Қалъа” давлат музей-қўриқхонаси  фондида сақланаётган экспонатлар илмий паспортини ёзишда, шунингдек, фондда сақланаётган қўлёзма манбалар мазмунини инглиз тилида баён қилишда кенг фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазирлиги ҳузуридаги маданий мерос агентлиги “Ичан-Қалъа” давлат музей-қўриқхонасининг 2022  йил 1  апрелдаги 119/1-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек тилларидаги редупликацияни белгиловчи лексик бирликлар ҳақидаги янги қарашлар такомиллаштирилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish