Ширинова Мехригиё Шокировнанинг  
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилининг ортологик хусусиятлари”,  10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Fil1037.
Илмий раҳбар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
    Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
    ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.09.
    Расмий оппонентлар: Жўраева Бибиш Мухсиновна, филология фанлари доктори (DSc), доцент; Пардаев Азамат Бахронович, филология фанлари доктори (DSc),  профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
    Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тaдқиқoтнинг мaқсaди мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилида орфоэпик, лексик, морфологик меъёрлар таъминланишини аниқлашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилининг аниқлиги, таъсирчанлиги, софлиги, тўғрилигини таъминлайдиган ортологик – адабий меъёрга асосланиш ва аудиовизуаллик, ҳаракатлилик, мажозийлик, образлилик, экспрессивлик, коммуникативлик, кўнгилочарлик, экран учун хосланганлик, ижтимоийлик, ихчамлик, ўзига ром қилиш ҳолатлари исботланган;
кино тилида учрайдиган эгалик, келишик, шахс-сон, замон, майл қўшимчаларининг меъёрий/номеъёрий шакллари ҳамда от, феъл, сон, сифат сўз туркумларининг ортологик хусусиятлари, луғавий шакл ясовчиларини қўллашдаги алоқа-муносабат воситалари ҳамда чекиниш ҳолатлари аниқланган;
мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилида учрайдиган шевага хос сўзлар, терминлар ҳамда ноадабий лексикага мансуб бирликларнинг томошабинга таниш шева вариантлари, бирликларнинг маъноси лексик ёки паралингвистик ҳамда экстралингвистик воситалар ёрдамида изоҳланиши далилланган;
кино тили ва унинг таҳлилига бағишланган ишлар илмий жиҳатдан умумлаштирилиб,  кинодиалог, кинодискурс, кинотекст кабилар билан ўзаро алоқадорлиги асосида киноижодкорлар – сценарийнавис, режиссёр, актёрларга тилида орфоэпик, лексик ҳамда морфологик сатҳ доирасидаги меъёрлардан чекиниш ҳолатлари ортологик аспектда асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилининг ортологик хусусиятлари мавзусида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилининг аниқлиги, таъсирчанлиги, софлиги, тўғрилигини таъминлайдиган ортологик – адабий меъёрга асосланиш ва аудиовизуаллик, ҳаракатлилик, мажозийлик, образлилик, экспрессивлик, коммуникативлик, кўнгилочарлик, экран учун хосланганлик, ижтимоийлик, ихчамлик, ўзига ром қилиш ҳолатлари каби хулосалардан ФА-А1-Г007-рақамли«Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида» номли илмий-амалий лойиҳада (2016-2020 йй.) фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022 йил 22 июндаги 17-01/139-сон маълумотномаси). Натижада, лексик бирликларнинг адабий тил меъёрларига мувофиқ/номувофиқлиги масалаларини таҳлил қилишда илмий ҳамда амалий манба бўлиб хизмат қилган;  
кино тилида учрайдиган эгалик, келишик, шахс-сон, замон, майл қўшимчаларининг меъёрий/номеъёрий шакллари ҳамда от, феъл, сон, сифат сўз туркумларининг ортологик хусусиятлари, луғавий шакл ясовчиларини қўллашдаги алоқа-муносабат воситаларидан ФА-Ф1-Г003-рақамли «Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши» номли фундаментал лойиҳада (2016-2020 йй.) фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022 йил 22 июндаги 17-01/139-сон маълумотномаси). Натижада, сўз ясалишида адабий тил меъёрлари инобатга олиниши зарурлиги  ҳақидаги  фикрларнинг мукаммаллашувига хизмат қилган;
мустақиллик даври ўзбек кинофильмлари тилида учрайдиган шевага хос сўзлар, терминлар ҳамда ноадабий лексикага мансуб бирликларнинг томошабинга таниш шева вариантлари, бирликларнинг маъноси лексик ёки паралингвистик ҳамда экстралингвистик воситалар ёрдамида изоҳланиши каби хулосаларидан фильмлар сценарийсини тузишда фойдаланилган (“Республика кинопрокат маркази”давлат унитар корхонаси Бухоро вилояти филиалининг 2020 йил 22 декабрдаги 57-сон маълумотномаси). Натижада актёр нутқ техникаси инобатга олинган ҳолда роллар тақсимланган ва сценарий савияси, мазмундорлиги ошишига эришилган;
кино тили ва унинг таҳлилига бағишланган ишлар илмий жиҳатдан умумлаштирилиб,  кинодиалог, кинодискурс, кинотекст кабилар билан ўзаро алоқадорлиги асосида киноижодкорлар – сценарийнавис, режиссёр, актёрларга тилида орфоэпик, лексик ҳамда морфологик сатҳ доирасидаги меъёрлардан чекиниш ҳолатлари ортологик аспек тхусусиятидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Бухоро» телеканалининг «Интервью плюс», «Ассалом, Бухоро», «Машҳурлар олами» кўрсатувлари, «Бухоро» радиосининг «Мулоқот ва мунозара», «Қадриятлар қадим бешиги» эшиттиришларининг сценарийсини тузишда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2020 йил 10 декабрдаги 1/324-сон маълумотномаси). Натижада, мулоқот жараёнида кино тили халқнинг маданияти, савияси, дунёқарашини акс эттиришига хизмат қилган.